Δημοτικό Σχολείο Λίμνης - Τάξη: Στ

"Διατροφικές συνήθειες και υγεία"

Υπεύθυνη εκπ/κός Σχολικής Μονάδας: Παπαθανασίου Ευτυχία

Ο άνθρωπος στην αρχή της ζωής του τρεφόταν οδηγούμενος από το ένστικτο αυτοσυντήρησης και διάλεγε τις τροφές του επηρεασμένος κατά κύριο λόγο από τη γεύση του, χωρίς να ξέρει τίποτα για τη σχέση ανάμεσα σ' αυτές και την υγεία του.

Η τροφή είναι η πρώτη ανάγκη για κάθε ζωντανό οργανισμό και κατά συνέπεια κάθε ανθρώπινη ύπαρξη χρειάζεται τροφή για να ζήσει.

Όμως για να δώσουμε στο σώμα μας την κατάλληλη τροφή η οποία θα έχει τη δυνατότητα ν' ανταποκριθεί στις ανάγκες του πρέπει να γνωρίζουμε ορισμένα στοιχεία γύρω από τη διατροφή.
Η αφορμή για να ασχοληθεί η τάξη μας με το συγκεκριμένο θέμα, "Διατροφικές συνήθειες και Υγεία" δόθηκε εφέτος με τη διαχείριση του κυλικείου μας από τους ίδιους τους μαθητές της ΣΤ' τάξης. Ενισχυτικός ρόλος στην επιλογή του συγκεκριμένου θέματος ήταν το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχουν αλλάξει κατά πολύ οι διατροφικές μας επιλογές λόγω πληθώρας αγαθών και ευκολίας που τα βρίσκουμε.

Τα παιδιά προτιμούν να τρέφονται με σνακς, προϊόντα fast food... που υπονομεύουν την υγεία τους.

Το πρόγραμμά μας είχε ετήσια διάρκεια και ήταν κοινό και για τις έξι τάξεις του σχολείου μας. Θέσαμε σκοπό μας οι μαθητές να αποκτήσουν σωστές διατροφικές συνήθειες και ορίσαμε τους επιμέρους στόχους μας.

Στόχοι

• Να αναγνωρίζουν τις ομάδες τροφών, τη σύσταση, την προέλευσή τους και τα οφέλη που προκύπτουν.
• Να υιοθετήσουν υγιεινότερο τρόπο διατροφής.
• Να επισημάνουν τις επιπτώσεις λανθασμένων διατροφικών συνηθειών στην υγεία τους.
• Να μπορούν να αντισταθούν στη διαφήμιση και τον καταιγισμό "άχρηστων" τροφών.
• Να μεταδώσουν τις γνώσεις και τη στάση τους στο οικογενειακό και το ευρύτερο περιβάλλον τους με σκοπό τη βελτίωση των συνηθειών.
• Να καλλιεργήσουν την ιδέα της διερευνητικής δουλειάς, να διευρύνουν τη συνεργασία, να αναπτύξουν καλύτερες σχέσεις στην τάξη.
• Να συνεργαστούν με πρόσωπα και φορείς εκτός σχολείου.
• Να συνδεθεί το πρόγραμμα με σχετικά μαθήματα του επίσημου αναλυτικού προγράμματος.

Στην αρχή της ενασχόλησης με το θέμα μας εφαρμόσαμε την τεχνική του καταιγισμού ιδεών. Αναγράψαμε χωρίς να σχολιάσουμε στον πίνακα όποια ιδέα ήρθε αυθόρμητα στο μυαλό των μαθητών. Φτιάξαμε έτσι την αράχνη της διατροφής. Όσα καταγράψαμε στον πίνακα τα ταξινομήσαμε, τα κατηγοριοποιήσαμε και προγραμματίσαμε τις δραστηριότητες μας με γνώμονα την πρωτοβουλία, συνεργασία των μαθητών και το βοηθητικό, κυρίως συντονιστικό ρόλο του δασκάλου.

Οι ομάδες και η λειτουργία τους
Η τάξη χωρίστηκε σε 5 μεικτές ομάδες αποτελούμενες από καλούς, μέτριους και αδύναμους μαθητές.

Στο στάδιο αυτό κάθε ομάδα επέλεξε το έμβλημά της και αφού ορίσαμε και τους κανόνες συμμετοχής ανέλαβε κάποιο επιμέρους θέμα.

Κάθε ομάδα είχε το δικό της ταμπλό όπου εκτέθηκαν εργασίες, φωτογραφίες, κατασκευές, τραγούδια, ποιήματα, παροιμίες, ανέκδοτα. Για κάθε θέμα που ανέλαβε η ομάδα συγκέντρωσε το υλικό της από βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, άλλα έντυπα και το διαδίκτυο. Επεξεργάστηκε το υλικό έχοντας βοήθεια όπου ήταν απαραίτητη και στη συνέχεια παρουσίασε στην τάξη τις εργασίες της. Κάθε παρουσίαση δέχτηκε την κριτική των υπόλοιπων μαθητών.

Διεξαγωγή δραστηριοτήτων

• Οι μαθητές κατέγραψαν το καθημερινό τους διαιτολόγιο για διάστημα μιας εβδομάδας στην αρχή του προγράμματος, το ανέλυσαν με βάση τις κύριες ομάδες τροφίμων και το σύγκριναν με το διαιτολόγιο μιας εβδομάδας στο τέλος του προγράμματος προκειμένου να διαπιστώσουν αν βελτιώθηκαν.
• Η αγροτική γιατρός επισκέφτηκε την τάξη μας και συζήτησε με τα παιδιά για το τι πρέπει να τρώμε και τι να αποφεύγουμε, τι είναι χρήσιμο και τι είναι βλαπτικό. Ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε στην ισορροπημένη διατροφή που περιλαμβάνει τροφές από όλες τις κατηγορίες και στη σπουδαιότητα ενός θρεπτικού πρωινού. Η γιατρός μοίρασε έντυπο υλικό στους μαθητές.
• Σε συνεργασία με το γυμναστή έφτιαξαν το διαιτολόγιο του αθλητή και έμαθαν πως το πλεόνασμα ενέργειας, που προέρχεται από λίπη, υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και αλκοόλ, αποθηκεύεται από τον οργανισμό ως λίπος.
• Επεξεργάστηκαν 2 ερωτηματολόγια, ένα για τον οδοντίατρο και ένα για τον καρδιολόγο. Οι αντίστοιχες ομάδες επισκέφτηκαν τα ιατρεία, πήραν απαντήσεις τις οποίες ανακοίνωσαν στην τάξη. Ευχαρίστησε ιδιαίτερα τα παιδιά το γεγονός ότι έπαιρναν συνέντευξη και μάλιστα με ερωτήσεις που προέκυψαν εξ ολοκλήρου από τα ίδια.
• Η κάθε ομάδα έγραψε το δικό της τραγούδι που παρουσίασε στην τάξη συνοδεία κάποιου οργάνου.
• Ασχοληθήκαμε με την παραδοσιακή διατροφή, το ελαιόλαδο και τα παιδιά κατασκεύασαν την πυραμίδα μεσογειακής διατροφής.
• Με την μέθοδο κολλάζ έφτιαξαν το υγιεινό μενού της εβδομάδας.
• Πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στη ΔΕΛΤΑ Μακεδονίας. Οι μαθητές μετατράπηκαν σε μικρούς επιστήμονες, ξεναγήθηκαν σε όλους τους χώρους του εργοστασίου, γεύτηκαν το γάλα και συμμετείχαν σε βιωματικό παιχνίδι αναπαράστασης όλων των σταδίων παραγωγής του γάλακτος.
• Αναρτήθηκαν στο ταμπλό κάθε ομάδας ανέκδοτα, ποιήματα, παροιμίες, κόμικς των ίδιων των παιδιών, συνταγές, σταυρόλεξα, παιχνίδια, ζωγραφιές, συνθήματα.
• Επεξεργάστηκαν και έγραψαν ένα φυλλάδιο με συμβουλές υγιεινής διατροφής. Βγήκαν στην πόλη και μοίρασαν τα φυλλάδια ανταλλάσσοντας απόψεις για το πόσο εφαρμόζονται οι συμβουλές.
• Απάντησαν σε ερωτηματολόγιο για το πώς και πόσο επηρεάστηκαν από το συγκεκριμένο πρόγραμμα.
• Όλες οι ομάδες έφτιαξαν βιβλιαράκια με τις εργασίες τους, τα οποία φιλοτέχνησαν με ξεχωριστή φροντίδα.
• Συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια με σωστό-λάθος, υγιεινό-βλαπτικό, ακροστιχίδες, σταυρόλεξα.

Σύνδεση του προγράμματος με το επίσημο αναλυτικό πρόγραμμα
Προκειμένου να εξοικονομήσουμε χρόνο και προκειμένου να αντιληφθούν οι μαθητές ότι κάθε θέμα έχει ποικίλες προεκτάσεις προσπαθήσαμε όπου ήταν δυνατό να το συνδυάσουμε με μαθήματα του Αναλυτικού Προγράμματος,

• Στη Γλώσσα χρησιμοποιήσαμε κείμενα ή ποιήματα που αναφέρονται σε διατροφικές συνήθειες και εδέσματα των μεγάλων γιορτών μας.
• Στα Μαθηματικά γράψαμε προβλήματα στα ποσοστά, στα ανάλογα και αντιστρόφως ανάλογα ποσά.
• Στην Ιστορία μιλήσαμε για τις διατροφικές συνήθειες στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και μετέπειτα.
• Στη Γεωγραφία είδαμε ότι η διατροφή είναι συνάρτηση του κλίματος και της μορφολογίας του τόπου διαμονής μας.
• Στην Κοινωνική Αγωγή είδαμε επαγγέλματα και κρατικούς φορείς σχετικούς με το θέμα μας.
• Στα Θρησκευτικά είδαμε τη χρήση του λαδιού στην εκκλησία και στην Αισθητική Αγωγή κάναμε πολλές κατασκευές, κολλάζ, ζωγραφιές.

Παρουσίαση του προγράμματος
Στο τέλος του σχολικού έτους, στις 9 Ιουνίου 2004, η τάξη μας, μαζί με τις υπόλοιπες τάξεις του σχολείου που συμμετείχαν στο πρόγραμμα «Διατροφή» παρουσίασε τη δουλειά της σε μια εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο προαύλιο. Τη γιορτή μας τίμησαν οι δημοτικές και εκπαιδευτικές αρχές, οι γονείς των μαθητών και πλήθος κόσμου.

Κάθε τάξη είχε ετοιμάσει ένα περίπτερο ενδεικτικό της δουλειάς της. Η έκτη (ΣΤ') συμμετείχε επίσης με ένα αυτοσχέδιο τραγούδι για την υγιεινή διατροφή, συνοδεία αρμόνιου.

Η εκδήλωση είχε μεγάλη επιτυχία δεδομένου ότι συνοδεύτηκε από μπουφέ δεκάδων παραδοσιακών γεύσεων που ετοίμασαν με ιδιαίτερη φροντίδα και προθυμία οι μητέρες των παιδιών.

Αξιολόγηση
Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, της αξιολόγησης, έγινε εκτίμηση της εργασίας των μαθητών και της εμπειρίας που μοιραστήκαμε.

Η αξιολόγηση, η οποία αποτελεί εξάλλου μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας πραγματοποιήθηκε τόσο κατά τη διάρκεια του προγράμματος όσο και μετά το τέλος αυτού.

Κατά τη διάρκεια της χρονιάς η αξιολόγηση συνέβαλε στον εντοπισμό των αναγκών των μαθητών, στον έλεγχο των μεθόδων, των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν. Η ίδια η τάξη αξιολογούσε κάθε φορά τις παρουσιάσεις των ομάδων ενθαρρύνοντας τις ευφάνταστες εργασίες και το πνεύμα συνεργασίας. Τα ερωτηματολόγια εξυπηρέτησαν 2 σκοπούς: α) Να ελέγχουμε κατά πόσο επιτεύχθηκαν οι στόχοι μας και να βελτιωνόμαστε. β) Να μπορούν οι μαθητές να παράγουν και να επεξεργάζονται μόνοι τους, ερωτηματολόγια πράγμα το οποίο θα φανεί χρήσιμο και μελλοντικά.
Μαθητές με χαμηλότερες επιδόσεις έδειξαν μεγαλύτερο ζήλο από ότι σε άλλα μαθήματα και εκφράστηκαν έχοντας την υποστήριξη της ομάδας. Αναπτύχθηκε το πνεύμα συνεργασίας, η συλλογικότητα, η επικοινωνία, η διερεύνηση και τα παιδιά χάρηκαν το πρόγραμμα σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς.

Πολλοί μαθητές επέδειξαν το ταλέντο τους στη ζωγραφική, στην ποίηση, στο τραγούδι, στις κατασκευές και αυτό ανατροφοδότησε το ενδιαφέρον τους σε περιόδους που αυτό μειώθηκε.

Πραγματοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό η συνεργασία των μαθητών με εξωσχολικούς φορείς.

Γνωστοποίησαν τη δουλειά τους στην οικογένεια και στην τοπική κοινωνία δημιουργώντας προβληματισμό για θέματα υγιεινής διατροφής.

Τέλος η συγκριτική μελέτη του εβδομαδιαίου διαιτολογίου των μαθητών στην αρχή και στο τέλος του προγράμματος καθώς και η αυθόρμητη κριτική τους για το πόσο επηρεάστηκαν μας έδωσαν την ποιοτική διάσταση του θέματος, τις στάσεις και συμπεριφορές.

Τα παιδιά τρώνε τροφές που απέφευγαν, μετρίασαν τις βλαπτικές, και βελτίωσαν σε μεγάλο βαθμό τις διατροφικές τους συνήθειες.