Τα μερομήνια... και ο χαμένος ουρανός μας!

Του Γιάννη Βιολίδη και Ανδρέα Παϊζη. Πρόλογος - Επίλογος του Δημ. Μπαρσάκη

Οι άνθρωποι της υπαίθρου διατήρησαν από γενιά σε γενιά και για χιλιάδες χρόνια την πρακτική γνώση της μελέτης και πρόγνωσης του καιρού. Εξετάζοντας συστηματικά κάποια φυσικά «σημάδια» στον ουρανό, μπορούσαν να «δουν» τα μερομήνια, τον καιρό δηλαδή ολόκληρου του επόμενου χρόνου... Ώσπου ήρθε ο φοβερός εικοστός αιώνας να σβήσει σε μια στιγμή και τούτη τη μνήμη. Στην εποχή μας πολύ λίγοι κατέχουν πια τα «μερομήνια». Λίγοι τσοπάνηδες απόμειναν, λίγοι ψαράδες και λίγοι μοναχοί. Ελάχιστοι μόνο άνθρωποι, σπάνιοι και μεγάλης ηλικίας, που ζουν ακόμα ταπεινά κι απόμερα, συνεχίζοντας να κρατούν την ψυχή τους αμόλευτη από τα «αγαθά» του σύγχρονου πολιτισμού.

Το μοναστήρι της Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Ροβιές και Ηλία, λίγα χιλιόμετρα πάνω από τον κεντρικό δρόμο. Συναντήσαμε εκεί δυο γερόντισσες, την Ειρήνη και τη Μαγδαληνή. Είχαμε πληροφορηθεί ότι η Μαγδαληνή βλέπει κάθε χρόνο τα μερομήνια, με μεγάλη μάλιστα επιτυχία. Οι προβλέψεις της για ολόκληρο το χρόνο επαληθεύονται σε ποσοστό 90% περίπου. Της ζητήσαμε να μας πει το μυστικό της, αλλά μας απάντησε πως δεν υπάρχει μυστικό, τα πράγματα είναι τελείως απλά. Συμφώνησε όμως ότι πέρα από τη γνώση των "σημαδιών", χρειάζεται και καλή αντίληψη για να βγουν σωστά τα μερομήνια.

Μερομήνια ονομάζει ο λαός της πρώτες 12 μέρες του Αυγούστου, που είναι γνωστές και σαν Νερομήνια ή Μηναλλάγια, ενώ Δρίμες ή Δρίματα λένε τις πρώτες 6 μέρες του Αυγούστου. Παρατηρώντας τα καιρικά φαινόμενα αυτών των πρώτων ημερών του Αυγούστου, οι άνθρωποι του λαού μάντευαν την καιρική κατάσταση των επόμενων 12 μηνών.

Η αδελφή Μαγδαληνή ασχολείται με τα μερομήνια εδώ και πολλά χρόνια. Μας είπε ότι από τότε που ήταν κοριτσάκι στη Σάμο έβλεπε τον πατέρα της να μελετάει τον ουρανό. Από κείνα τα χρόνια της άρεσε να κοιτάζει ώρες τον ουρανό, όχι τόσο για να δει τα σημάδια του καιρού, μα για να χαίρεται την ομορφιά του. Τη ρωτήσαμε αν υπάρχει διαφορά στο τότε και το σήμερα...

«Τότε ήταν όλα πιο καθαρά! Η ζωή σήμερα έχει χαλάσει γιατί έχει χαλάσει η ατμόσφαιρα. Όσο για τα μερομήνια, αν δω τώρα στον ουρανό ένα συννεφάκι, δεν μπορώ να είμαι και σίγουρη ότι δεν είναι από αεροπλάνο ή τζιμινιέρα. Μπορεί εύκολα να ξεγελαστώ κι η πρόβλεψη μου τότε θα είναι λαθεμένη. Αν όμως ήταν καθαρή η ατμόσφαιρα...».

Ζητήσαμε από την αδελφή Μαγδαληνή να μας περιγράψει τον τρόπο και τη μέθοδο που κάνει τις προβλέψεις...

«Τα μερομήνια είναι θέμα πρακτικής και όχι θεωρίας. Δεν περιγράφονται αυτά τα πράγματα. Είναι υπόθεση πείρας, όπως και ιδιαίτερης αντίλήψης. Μπορεί δέκα άνθρωποι να βλέπουν το ίδιο πράγμα και να μην ταυτίζονται οι προβλέψεις τους. Η διαφορά δε θα είναι ακραία, μα η πρόβλεψη του καθενός μπορεί να μη συμπέσει ως προς την ένταση του φαινομένου. Όσοι ξέρουν, θα προβλέψουν παραπλήσια πράγματα. Αυτό είναι βέβαιο!

Είναι απλά όμως. Αν, για παράδειγμα, δω ένα συννεφάκι να κινείται γρήγορα προς μια ορισμένη κατεύθυνση και εκεί συναντηθεί με άλλο συννεφάκι, αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει καταιγίδα...».

- Πότε όμως θα υπάρξει η συγκεκριμένη καταιγίδα; Και πώς γενικά ξέρουμε πότε θα συμβεί το κάθε φαινόμενο;

«Τον καιρό όλου του χρόνου τον προβλέπουμε τον Αύγουστο. Από την 1 η ως τη 12η μέρα του Αυγούστου παρατηρούμε τον ουρανό σε 24η βάση κάθε μερόνυχτο. Η καθεμιά από αυτές τις 1 2 μέρες του Αυγούστου αντιστοιχεί σε ένα μήνα. Η κάθε ώρα - για την ακρίβεια λιγότερο από ώρα - της ημέρας αντιστοιχεί σε μια μέρα του κάθε μήνα. Αρχίζουμε την παρατήρηση του 24ώρου από τα μεσάνυχτα. Ό,τι παρατηρούμε ως τα επόμενα μεσάνυχτα αντιστοιχεί στον καιρό ενός μήνα. Αυτό για δώδεκα μερόνυχτα».

- Γιατί όλα αυτά τα βλέπετε το πρώτο 12ήμερο του Αυγούστου;

«Ανέκαθεν αυτή ήταν η κατάλληλη περίοδος. Τότε αρχίζουν τα μελτέμια που παίζουν κύριο ρόλο στην κίνηση των σημαδιών του ουρανού. Επίσης και το φεγγάρι έχει σημαντικό ρόλο. Μέχρι και σεισμούς μπορείς να προβλέψεις από την εικόνα του φεγγαριού. Το φεγγάρι το βλέπω σαν χάρτη κι αν εμφανιστεί σε κάποιο σημείο του μια θολούρα, αυτό σημαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά κάπου αντίστοιχα στον τόπο μας. Είχα δει από πριν το σεισμό του '81. Αυτά όμως τα μαθαίνεις πρακτικά, με την πολλή παρατήρηση. Κι υπάρχουν κι άλλα. Λένε ότι αν ο σχίνος κάνει παραπολύ καρπό σημαίνει πως θα έρθει βαρύς χειμώνας. Αλλοι παρατηρούν και το πώς νίβεται η γάτα. Γενικά, το θέμα είναι να παρατηρεί κανείς. Εδώ βρίσκεται πάντως και το μεγάλο πρόβλημα των ανθρώπων της εποχής μας. Δεν παρατηρούν, δεν βλέπουν τι γίνεται γύρω τους...».

Πράγματι, όπως δείχνουν τα γεγονότα, οι αισθήσεις μας γίνονται όλο και πιο αδρανείς, όλο και πιο αδύναμες. Αμέτρητα τεχνητά εκτυφλωτικά και εκκωφαντικά ερεθίσματα μας πλήττουν καθημερινά. Και φαίνεται πως δεν μπορούμε να αντιδράσουμε. Ξαφνικά, μέσα σ' αυτόν τον αιώνα της Υψηλής Τεχνολογίας, πάψαμε να βλέπουμε, να ακούμε, να νιώθουμε... Πάψαμε να ζούμε σε σχέση με το φυσικό χώρο που μας περιβάλλει, ζώντας αποκλειστικά και μόνο σε σχέση με τον εαυτό μας. Γι' αυτό μπορεί και να γελάμε ειρωνικά ή αλαζονικά για τους παλιούς και τα μερομήνια τους, αφού καθισμένοι άνετα στην πολυθρόνα μας μπορούμε πατώντας ένα κουμπί ν' απολαμβάνουμε το φωσφορούχο και τόσο δελεαστικό δελτίο καιρού της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας. Μιλάμε πια για επιστήμη και για στατιστικές βίαιων θανάτων σωμάτων και ψυχών. Ίσως αυτή να είναι και η πλέον σύγχρονη εκδοχή της ομορφιάς και της αλήθειας, μιας ζωής δίχως ουρανό!