Ψηφιδωτό: Οι ανθρώπινες σχέσεις

Η σημερινή κατάσταση

• Μ. Κωνσταντινάκη: Όι ανθρώπινες σχέσεις σήμερα έχουν τόσο πολύ υποβαθμισθεί, ώστε να κρίνονται ως απαράδεκτες. Η κοινωνική συμπεριφορά του ανθρώπου είναι ακριβώς αντίθετη από αυτή που κήρυξε ο Χριστός. Ο κάθε άνθρωπος νοιάζεται αποκλειστικά για το ατομικό του συμφέρον και αδιαφορεί για το συνάνθρωπό του. Οι άνθρωποι είναι «κλειστοί», δεν εμπιστεύεται ο ένας τον άλλο. Είναι τόσο ψυχρός ο κόσμος σήμερα. Αληθινή φιλία δεν υπάρχει. Ο καθένας αγωνίζεται για να υπερισχύσει του άλλου. Αν δεν το καταλάβουμε αυτό έγκαιρα, θα είναι κάποτε πολύ αργά, για να επανορθώσουμε...
• Τ. Λιανοστάθης: Σήμερα, οι ηθικοί κανόνες και οι αρχές, που θα έπρεπε να ρυθμίζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά, έχουν παραμεριστεί. Ο μόνος κανόνας που ισχύει, είναι το ψέμα και η απάτη. Βλέπουμε το συνάνθρωπο σαν αντίπαλο. Λείπει η κατανόηση και η αλληλοβοήθεια. Τότε, μοιραία, η κοινωνία μας μπορεί να χαρακτηρισθεί βάρβαρη, απολίτιστη κοινωνία.
• Μ. Ανδρέου: Οταν ο καθένας αγωνίζεται μόνο για το ατομικό του συμφέρον, τότε είναι επόμενο να αναπτύσσεται αντιζηλία, κακία, μίσος ανάμεσα στους ανθρώπους.
• Γ. Τσιτσίγκος: Οι ανθρώπινες σχέσεις στην εποχή μας είναι σχέσεις συμφέροντος, εκμετάλλευσης, έχθρας. Ομόνοια και αλληλεγγύη δεν υπάρχει πουθενά. Ο καθένας κινούμενος από προσωπική φιλοδοξία, δε διστάζει γα εκμεταλλεύεται το συνάνθρωπό του, για να διακριθεί αυτός και να φανεί ότι είναι ισχυρότερος. Γι' αυτό τόσο σπάνια σήμερα στηρίζονται οι σχέσεις μας στην αγάπη.
• Β. Μάρκου: Γενικά, υπάρχει πρόβλημα επικοινωνίας. Η συμπεριφορά του σημερινού ανθρώπου είναι βαριά άρρωστη. Είναι συμπεριφορά ανέντιμη και ανεύθυνη.
• Α. Κωνσταντινάκης: Αδυνατεί σήμερα ο άνθρωπος ν' ανοίξει την καρδιά του στο συνάνθρωπο του.
• Ε. Ανδριόλα: Οι σχέσεις είναι απρόσωπες και επιφανειακές. Εξασθένησαν τα συναισθήματα. Στην πραγματικότητα, ο καθένας αποφεύγει να έχει σχέσεις με τον άλλον. Απομακρύνεται από το συνάνθρωπο και ζει μόνος και μόνο για τον εαυτό του.
• Δ. Σταμούλας: Παλιότερα, ήταν ισχυροί οι δεσμοί που σύνδεαν τους ανθρώπους. Τώρα, με τα τηλέφωνα, τα ραδιόφωνα, τις τηλεοράσεις, οι άνθρωποι κλείνονται «μέσα». Ειδικά στις μεγαλουπόλεις, οι άνθρωποι δεν μπορούν να συναναστραφούν μεταξύ τους. Δεν μπορούν, γιατί δε θέλουν επαφές με ανθρώπους που δεν «γνωρίζουν». Στην επαρχία, πάντως είναι ακόμα δυνατόν να συναντάς ανθρώπους και να μιλάς-έστω-μαζί τους...
• Ε. Χαντζηκωνσταντίνου: Η αληθινή επικοινωνία έγινε σπάνιο πράγμα στην εποχή μας...
• Χ. Εμμανουήλ: Οι ανθρώπινες σχέσεις έχασαν το νόημα τους.
• Β. Γεωργίου: Ίσως και να μην υπάρχουν πια ανθρώπινες σχέσεις.

Ευθύνες για την υποβάθμιση

• Τ. Τσάμη: Ο άνθρωπος έχει απομακρυνθεί από την πραγματικότητα της ζωής. Ευθύνη φέρει ο καθένας μας...
• Τ. Λιανοστάθης: Νομίζουμε ότι θα γίνουμε ευτυχισμένοι αν αποκτήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα υλικά αγαθά. Αλλά η ίδια η ζωή έχει δείξει ότι την ευτυχία δεν τη φέρνουν τα πλούτη, αν δεν υπάρχουν αρμονικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων.
• Ε. Χαντζηκωνσταντίνου: Όλοι σχεδόν σήμερα είναι στραμμένοι σε άλλα «ενδιαφέροντα», αδιαφορώντας συστηματικά για το θέμα μιας γνήσιας επικοινωνίας... Το μόνο που νοιάζει τους νέους είναι μια ρηχή διασκέδαση, κι έτσι τρέχουν στα γήπεδα, στις διάφορες «λέσχες», στις καφετέριες... Οι πιο μεγάλοι έχουν αφοσιωθεί στον τζόγο και τα διάφορα τυχερά παιχνίδια, Λόττο, Προπό, Λαχεία... Ολοι σχεδόν κάτι άλλο σκεφτόμαστε, εκτός βέβαια από τις αναμεταξύ μας σχέσεις, που αναπόφευκτα περνούν αυτή την πρωτοφανή κρίση σήμερα.
• Ε. Στάμου: Η τάση του σύγχρονου ανθρώπου να αυξάνει συνεχώς τις ανέσεις του, τον κάνει να αδιαφορεί για το συνάνθρωπο του και να τον βλέπει μόνο σαν αντικείμενο εκμετάλλευσης. Ετσι ακριβώς βλέπουν τον κάθε άνθρωπο οι διάφοροι οικονομικοί και πολιτικοί παράγοντες. Ο άνθρωπος σήμερα αντιμετωπίζεται κυρίως ως μια απρόσωπη παραγωγική μονάδα...
• Κ. Μαγκανά: Η τεχνολογική εξέλιξη ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την υποβάθμιση των ανθρωπίνων σχέσεων.
• Γ. Γερογιάννη: Η υπερβολική χρήση της μηχανής, που συχνά μπορεί να αντικαθιστά τον άνθρωπο, παραμερίζει και καταργεί το συναίσθημα από την ζωή μας.
• Θ. Γεωργίου: Αλλά τη μεγαλύτερη ευθύνη φέρουν οι πολιτικοί και οι εξουσίες, που τόσο απάνθρωπα αδιαφορούν για την πείνα και τη δυστυχία που υπάρχουν σε πολλά μέρη του κόσμου- όσο και αν διακηρύσσουν το αντίθετο, όσες «φιλανθρωπίες» κι αν κάνουν, όσες «ανθρωπιστικές βοήθειες» κι αν στέλνουν κάθε τόσο...

Οι συνέπειες της υποβάθμισης

• Ε. Χατζηκωνσταντίνου: Χωρίς ποιοτικές ανθρώπινες σχέσεις, η ζωή καταντά μια καθημερινότητα άδεια, χωρίς, περιεχόμενο...
• Γ. Τριανταφύλλου: Τα ψυχολογικά προβλήματα πολλαπλασιάζονται, το άγχος των ανθρώπων μεγαλώνει.
• Γ. Τσιτσίγκος: Οταν δεν είναι υγιείς οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, δεν μπορούμε να νιώσουμε και να απολαύσουμε τη χαρά της ζωής, γιατί υποφέρουμε. Δεν απολαμβάνουμε τη χαρά της φιλίας, της αγάπης της αλληλοεμπιστοσύνης, του ήθους... Η ζωή γίνεται μονότονη και άχαρη. Ο άνθρωπος στην πραγματικότητα δεν ζει ελεύθερος, όταν δεν επικοινωνεί ειλικρινά με τους γύρω του. Γίνεται σκληρή και άδικη η κοινωνία και για να επιβιώσουμε αναγκαζόμαστε να προσαρμοστούμε. Αντί όμως να προσαρμοστούμε σε μια τέτοια κοινωνία, θα ήταν πιο σωστό να υπερασπιστούμε τις αξίες μας και να αντισταθούμε. Αν όποιος το καταλαβαίνει αυτό, το κάνει και πράξη, τότε μπορούμε να πιστεύουμε ότι η κοινωνία μας και οι σχέσεις με τους συνανθρώπους μας θα αναβαθμισθούν...

Ανθρώπινες σχέσεις και φυσικό περιβάλλον

• Γ. Ζούτσος: Φύση και άνθρωπος δεν είναι κάτι διαφορετικό. Οταν συμβαίνει η στάση μας να είναι εχθρική προς το ένα, τότε θα είναι εχθρική και προς το άλλο.
• Χ. Εμμανουήλ: Οταν ένας άνθρωπος είναι αδιάφορος και ανεύθυνος, τότε αυτή η αδιαφορία και η ανευθυνότητα του εκδηλώνεται προς κάθε κατεύθυνση. Είναι γενική στάση και το πρόβλημα είναι ηθικό.
• Μ. Ανδρέου: Για τους ίδιους λόγους ένας άνθρωπος φέρεται όπως φέρεται και προς το συνάνθρωπο και προς τη φύση.
• Χ. Καπελαρής: Ετσι, ο άνθρωπος που αγαπά και σέβεται τη φύση είναι άνθρωπος ενάρετος και όμοια θα φερθεί, με αγάπη και σεβασμό προς το συνάνθρωπο του.
• Μ. Κωνσταντινάκη: Είναι κοινά τα χαρακτηριστικά της στάσης προς το συνάνθρωπο και προς το περιβάλλον. Αν τη συμπεριφορά μας τη χαρακτηρίζει η αγένεια, επόμενο είναι αυτή η αγένεια να απευθύνεται και προς το περιβάλλον και προς τον άνθρωπο. Και με τον ίδιο τρόπο που καταστρέφουμε το περιβάλλον καταστρέφουμε και την κοινωνία.
• Β. Παζάρα: Αν επίσης δεν επικοινωνούμε με το συνάνθρωπο, ούτε με τη φύση είναι δυνατό να επικοινωνούμε και αντίστροφα...
• Β. Αλεξίου: Από τη στιγμή που ο άνθρωπος βάζει ως κύριο σκοπό της ζωής του την ικανοποίηση των προσωπικών συμφερόντων και φιλοδοξιών, κάθε άλλη αξία παύει να έχει νόημα γι' αυτόν. Το ενδιαφέρον του για κάτι - ιδιαίτερα σήμερα - εξαρτάται αποκλειστικά από το πόσο αυτό το κάτι εξυπηρετεί άμεσα το ατομικό του συμφέρον. Με αυτό και μόνο το κριτήριο αντιμετωπίζει το συνάνθρωπο και τη φύση. Κι όταν νομίζει πως δεν έχει κάτι να κερδίσει, το ίδιο αδιαφορεί και για το συνάνθρωπο και για τη φύση.

Από μας εξαρτάται η βελτίωση των ανθρωπίνων σχέσεων

• Β. Μάρκου: Πρώτα απ' όλα, πρέπει όλοι να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε το νόημα και την αξία των υγιών ανθρωπίνων σχέσεων.
• Γ. Ζούτσος: Για κάθε πράξη που κάνουμε, πρέπει πρώτα να λαμβάνουμε υπόψη μας το κοινό καλό, το συμφέρον του συνόλου.
• Β. Πλακιάς: Είναι ανάγκη να καλλιεργήσουμε και να αναπτύξουμε την ευαισθησία μας, κάνοντας παράλληλα αγώνα να απαλλάξουμε τη συμπεριφορά μας από το κακό της πονηριάς.
• Κ. Μαγκανά: Έχουμε χρέος να βοηθούμε το συνάνθρωπο μας όταν το χρειάζεται. Να προσφέρουμε τη βοήθεια μας, όχι επειδή έτυχε να μας υποχρεώσουν και να μας το επιβάλλουν, ούτε γιατί προσδοκούμε κάποια ανταπόδοση. Να βοηθούμε το συνάνθρωπο μας, γιατί θέλουμε να τον βοηθούμε, γιατί αυτό είναι εσωτερική ανάγκη και ελεύθερη επιλογή μας.
• Γ. Τσιτσίγκος: Πρέπει επιτέλους να καταλάβουμε ότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε αδέρφια και ότι οφείλουμε και μπορούμε να είμαστε όλοι ενωμένοι και να αγωνιζόμαστε μαζί για το κοινό καλό.
• Τ. Λιανοστάθης: Πρέπει να καταλάβουμε πως κανένας δεν είναι ανώτερος από τον άλλο.
• Μ. Κωνσταντινάκη: Στη ζωή μας είναι απαραίτητη η αγάπη, η αλληλοκατανόηση, η αλληλοβοήθεια. Ο καθένας μας πρέπει να προσπαθεί να βελτιώσει τη δική του συμπεριφορά και όχι να κρίνει μόνο τη συμπεριφορά των άλλων. Ο καθένας να προσπαθεί με έργα να δώσει το καλό παράδειγμα. Από τον εαυτό μας πρέπει να αρχίζουμε, αν πραγματικά θέλουμε να βελτιώσουμε τις σχέσεις με τους συνανθρώπους μας. Και είναι ανάγκη να το πιστέψουμε αυτό, να πιστέψουμε πως μπορούμε να φτιάξουμε μια κοινωνία, όπου οι άνθρωποι θα ζουν αδελφωμένοι και θα επικοινωνούν ειλικρινά.
• Χ. Εμμανουήλ: Χρειάζονται όμως θυσίες για να πετύχουμε τον υψηλό στόχο της αναβάθμισης των ανθρωπίνων σχέσεων. Το πιο σημαντικό είναι να μην πάψουμε να νιώθουμε την ανθρωπιά, να μην πάψουμε οι ίδιοι να είμαστε άνθρωποι, γιατί τότε θα καταλήξουμε να γίνουμε ρομπότ, μηχανές χωρίς βούληση και συναισθήματα.
• Θ. Γεωργίου: Οσο πάντως παραμένουμε άνθρωποι, αυτό που μπορούμε και πρέπει αμέσως να αποφασίσουμε, είναι να σταματήσουμε να αλληλοσκοτωνόμαστε, κάνοντας άσκοπους πολέμους μεταξύ μας.
• Γ. Γερογιάννη: Και κάτι, τόσο απλό και εύκολο, που μπορεί να κάνει ο καθένας, είναι να χαμογελά περισσότερο. Με το χαμόγελο, μικραίνει η απόσταση ανάμεσα μας.