Η αναγκαιότητα της συγγνώμης

Του Κώστα Σουλτάτη (Γ΄ Γυμνασίου)

Στη ζωή μας βρισκόμαστε σε συνεχή επαφή με τους συνανθρώπους μας και αναπτύσσουμε ποικίλες σχέσεις. Στην πορεία αυτών των επαφών και των σχέσεων μερικές φορές συμβαίνει να υποπίπτουμε σε κάποια σφάλματα, είτε εμείς είτε οι άλλοι. Σ' αυτές τις περιπτώσεις καλούμαστε είτε να ζητήσουμε είτε να δώσουμε συγγνώμη, ανάλογα, ώστε να μην διαταραχθούν και τελικά διαλυθούν οι σχέσεις μας.

Ο άνθρωπος δεν είναι τέλειος και είναι φυσικό να κάνει κάποια λάθη στη ζωή του. Μπορεί να φταίει η απροσεξία, η άγνοια, η νευρικότητα, και άλλοι διάφοροι παράγοντες. Ο,τι πάντως και να φταίει, σημασία έχει να καταλάβει ο άνθρωπος έγκαιρα το σφάλμα του και να το αναγνωρίσει και τότε θα είναι πράγματι ικανός να ζητήσει ειλικρινά συγγνώμη. Σίγουρα, δεν είναι εύκολο να ζητάει κανείς ειλικρινά συγγνώμη, αλλά μια τέτοια ενέργεια σημαίνει πολλά, όχι μόνο για το άτομο αλλά και για όλη την κοινωνία, για την βελτίωση των σχέσεων μέσα σ' αυτή, για τη βελτίωση της ίδιας της ζωής μας.

Το να ζητήσει κάποιος συγγνώμη σημαίνει ότι έχει σφάλει και το παραδέχεται. Σημαίνει ότι μετανοεί για την πράξη του και ταυτόχρονα ότι παραμένει ηθικά υγιής, ότι έδωσε μάχη με το εγωιστικό μέρος του εαυτού του και νίκησε. Αυτός ο άνθρωπος είναι σε θέση να επανορθώσει, να βελτιώσει τον εαυτό του και να προσφέρει στην κοινωνία. Γι' αυτό, όχι μόνο της συγγνώμης μας, αλλά και συγχαρητηρίων αξίζει.

Από την άλλη πλευρά, ο άνθρωπος, που με προθυμία, ειλικρίνεια και κατανόηση, παραχωρεί τη συγγνώμη του, είναι και αυτός άνθρωπος ηθικά υγιής, που κατάφερε να υπερνικήσει εγωισμούς, μικροψυχίες, μνησικακίες, θέλει δύναμη, θέλει αγάπη να συγχωρείς αληθινά και ομορφαίνει την ψυχή και τον κόσμο η αληθινή συγχώρεση, φέρνει ομόνοια και αδελφοσύνη στις κοινωνίες.

Ο άνθρωπος όμως, που διστάζει και αποφεύγει να ζητήσει συγγνώμη για ένα σφάλμα του, κάνει πολύ μεγάλο κακό στον εαυτό του. Υποθάλπει τα ελαττώματα του και αντί να τα περιορίσει τα πολλαπλασιάζει, πράγμα που έχει και μεγάλες κοινωνικές συνέπειες. Ο άνθρωπος τότε γίνεται ευάλωτος σε κάθε ηθική νόσο, αλλοτριώνεται και χάνει τον εαυτό του, χάνει και τη χαρά της γνήσιας επαφής και επικοινωνίας με τους συνανθρώπους του.

Ανάλογες είναι οι συνέπειες και όταν κάποιος αρνείται να παραχωρήσει τη συγγνώμη του. Η άρνηση αυτή δηλώνει έλλειψη κατανόησης, έλλειψη ευαισθησίας, έλλειψη ήθους και αυτογνωσίας. Κι όλα αυτά για χάρη ενός άρρωστου εγωισμού, που δε βγάζει πουθενά. Ή μάλλον κάπου βγάζει. Βγάζει αναμφίβολα σε ένα αδιέξοδο, μπροστά στα τείχη της απομόνωσης, του ψυχικού μαρασμού, της αυταπάτης... Ο άνθρωπος που αρνείται να συγχωρήσει πληγώνει ανόητα και αποθαρρύνει το συνάνθρωπο του, έτσι που όποιος ταπεινωμένος ζήτησε κάποτε συγγνώμη ίσως την επόμενη φορά να το σκεφτεί διαφορετικά και να μην το ξανακάνει, από το φόβο της άρνησης, της προσβολής, της απόρριψης. Σε αυτή την περίπτωση, όπως φαίνεται, είναι διπλό το κακό. Ας το σκεφτούμε καλά αυτό, γιατί, αρνούμενοι να δώσουμε τη συγγνώμη μας σε κάποιον που τη ζητάει, στην ουσία αρνούμαστε να συγχωρέσουμε τον ίδιο τον εαυτό μας. Αρνούμαστε επίσης στο δύστυχο εαυτό μας να νιώσει τη χαρά εκείνη, που μόνο οι αρμονικές κι εγκάρδιες ανθρώπινες σχέσεις μπορούν να προσφέρουν, μέσα στην κοινωνία.

Τέλος, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι μια συγγνώμη αξίζει μόνο όταν είναι ειλικρινής. Διαφορετικά κακό μάλλον παρά καλό κάνει. Εχει ουσιαστική σημασία ο τρόπος με τον οποίο ζητάμε ή παραχωρούμε τη συγγνώμη. Πρέπει να το πιστεύουμε, αλλιώς η συγγνώμη είναι άχρηστη, όπως άχρηστες είναι όλες οι ενέργειες που κάνει ο άνθρωπος χωρίς αληθινή πίστη. Χρειάζεται πίστη και συχνά αυταπάρνηση, για να πετύχουμε τους μεγάλους στόχους που η πνευματική μας φύση έχει θέσει, για να μπορέσουμε όλοι μαζί να φτιάξουμε μια δικαιότερη και πιο ανθρώπινη κοινωνία, όπου οι σχέσεις μας κύρια θα στηρίζονται στην ειλικρίνεια, στην αλληλοκατανόηση, στην αγάπη και την αλληλεγγύη.