Η βεβήλωση των υδάτων

ΜΕΣΣΑΠΙΑ SOS: ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΝΙΤΡΟΡΥΠΑΝΣΗ, ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΙ ΜΟΛΥΝΣΗ, ΥΠΕΡΑΝΤΛΗΣΗ ΚΑΙ ΥΦΑΛΜΥΡΩΣΗ...

"...Και κατάπεμψον το Πνεύμα σου το άγιον
επί το ύδωρ τούτο
και αγίασον αυτό
δια του μονογενούς σου Υιού και
του παναγίου και ζωοποιού σου Πνεύματος..."
(Ευχή Αγιασμού)

Ο ΜΕΓΑΣ ΑΓΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ. ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΒΕΒΗΛΩΣΗ!

ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΝΙΤΡΟΡΥΠΑΝΣΗ
Η νιτρορύπανση είναι πια ο μόνιμος εφιάλτης της Μεσσαπίας. Οι διαστάσεις του προβλήματος είναι σε όλους γνωστές. Το νερό του δικτύου, που προέρχεται από τις παλιές γεωτρήσεις, κρίθηκε ακατάλληλο και επικίνδυνο για την υγεία, αφού τα νιτρικά ανιόντα έχουν φτάσει στα ύψη. Γι' αυτό αναζητήθηκε νέος χώρος γεώτρησης, στην «Καταβόθρα», με τα γνωστά επακόλουθα και τη μονομαχία του Δήμου με τη Μονή Μακρυμάλλης, στην οποία ανήκει ο χώρος. Οι νέες γεωτρήσεις, όμως, δεν είναι λύση. Ως πότε θα κλείνουμε τα μάτια στο πραγματικό πρόβλημα και θα αποφεύγουμε να το αντιμετωπίσουμε;

Όλος ο κάμπος της Μεσσαπίας είναι σήμερα βαριά «άρρωστος» από τα νιτρικά, τα οποία προέρχονται από τα χημικά λιπάσματα, τα φυτοφάρμακα, τα ζιζανιοκτόνια και τα προσθετικά, που χρησιμοποιούν κατά κόρον οι γεωργοί, για να πετύχουν γρηγορότερη ανάπτυξη των καλλιεργειών και μεγαλύτερη παραγωγή. Για το ευκολότερο κέρδος δηλαδή.

Έτσι, το υπόγειο νερού του κάμπου κατέληξε να είναι ακατάλληλο για πόση και επικίνδυνο, ακόμα και για το πότισμα των ζώων. Ακόμα και τα φυτά, που ποτίζονται με αυτό, μεταφέρουν επικίνδυνα στοιχεία. Αμεσα πάντως, στον άνθρωπο προκαλεί καρκινογένεση, που ξεκινάει από το πεπτικό σύστημα, όπως αποδεικνύουν οι έρευνες.

Γίγαντες έγιναν οι μολόχες από τα προσθετικά.

Τι άλλο χρειάζεται για να καταλάβει ο καθένας το μέγεθος του κινδύνου; Την κύρια ευθύνη έχει η πολιτεία, που δεν ενημερώνει όπως και όσο πρέπει τους αγρότες και δεν του ενθαρρύνει να κάνουν «καθαρή» καλλιέργεια, με πράξεις και όχι με θεωρίες. Κι οι αγρότες, που είναι τα θύματα, γίνονται θύτες οι ίδιοι. Κανείς δεν τολμά να τα βάλει με τα πολυεθνικά «μεγαθήρια» των χημικών, που κυκλοφορούν τα προϊόντα τους ελεύθερα, σε «περισσότερα από χίλια είδη», όπως διαπιστώθηκε από την έρευνα του ΤΕΙ Ηρακλείου.

Η Μεσσαπία αποτελεί ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα παραδείγματα αυτής της τραγικής πραγματικότητας και μιας μη αναστρέψιμης πορείας προς την καταστροφή. Εκτός κι αν εγκαίρως αφυπνιστούμε ΟΛΟΙ! Ελάχιστα χρονικά περιθώρια απόμειναν κι όσες καινούριες γεωτρήσεις κι αν ανοίξουν, δε σωζόμαστε. Σώζονται μόνο όσοι είναι άξιοι της σωτηρίας τους, όσοι την κερδίζουν, με γνώση και τίμιο αγώνα.

ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΙ ΜΟΛΥΝΣΗ
Σύμφωνα με έρευνα του ΤΕΙ Ηρακλείου, μια από τις κύριες αιτίες μόλυνσης των υδάτων είναι «...τα απόβλητα των λεγόμενων οργανωμένων αγροτικών, πτηνοτροφικών και κτηνοτροφικών μονάδων, καθώς και των βιοχημικών βιοτεχνιών όταν υπάρχει έλλειψη πλήρους συστήματος βιολογικού καθαρισμού». Στα πλαίσια έρευνας του Ε.Μ.Π., ο καθηγητής κ. Κουμαντάκης παρατηρεί επίσης ότι «μεγάλη ρύπανση διαπιστώνεται και από τα ελαιουργεία. Σε αρκετές περιπτώσεις, φυσικές καταβόθρες σε ορεινές ή πεδινές περιοχές και ποτάμια δέχονται απόβλητα ή λύματα από ελαιουργεία και η ρύπανση είναι τρομακτική».

Τα απόβλητα οδεύουν προς τον Μεσσάπιο...

Τα παραπάνω περιγράφουν με ακρίβεια την κατάσταση που επικρατεί στη Μεσσαπία, εδώ και αρκετά χρόνια. Καμία μονάδα δε διαθέτει βιολογικό καθαρισμό και τα πράγματα όλο χειροτερεύουν, γιατί αυξάνεται ο αριθμός και το μέγεθος των μονάδων συνεχώς και συνεχώς αυξάνονται τα απόβλητα και η μόλυνση.

Στα ανατολικά και δυτικά των Ψαχνών, κύριος αποδέκτης αποβλήτων και λυμάτων είναι ο ποταμός Μεσσάπιος. Στα βόρεια των Ψαχνών, όλα τα απόβλητα και λύματα καταλήγουν σε καναλιές και σε τεχνητά ή φυσικά κοιλώματα του εδάφους. Στα δυτικά, ο κύριος όγκος των λυμάτων διοχετεύεται στο λιβάδι. Σε ελάχιστες περιπτώσεις έχουν γίνει καταγγελίες ή μηνύσεις, αν και όλοι γνωρίζουν το πρόβλημα και την τεράστια καταστροφή που προκαλείται.

Τι να πούμε και για τη θάλασσα, όπου καταλήγει μεγάλο μέρος των λυμάτων, μαζί με πάσης φύσεως απόβλητα και απορρίμματα; Επιπλέον η θάλασσα επιβαρύνεται ανυπολόγιστα από τη λειτουργία των βιομηχανικών και άλλων μονάδων που έχουν εγκατασταθεί στην ευβοϊκή ακτή της Μεσσαπίας. Σα να υπάρχει οργανωμένο σχέδιο ολοκληρωτικής καταστροφής του τόπου μας. Κανένας έλεγχος, κανένα μέτρο, κανένας περιορισμός... Μόνο ασυδοσία και ανευθυνότητα.

Από το χοιροστάσιο προς το λιβάδι...

Εκτός απ' όλα αυτά, τα τελευταία 20-30 χρόνια όλα (!) τα πηγάδια των Ψαχνών μετατράπηκαν σε... βόθρους. Κάθε παλιό σπίτι είχε κι ένα πηγάδι, αλλά σήμερα όλα είναι σφραγισμένα και γεμίζουν αστικά απόβλητα. Ήταν η εύκολη λύση που όλοι την προτίμησαν, χωρίς καθόλου σκέψη και, βέβαια, χωρίς να γνωρίζουν τι κάνουν! Τα υπόγεια νερά μολύνονται συστηματικά και με ασύλληπτες συνέπειες. Για να αντιμετωπισθούν τα μικρόβια, χλωριώνεται το νερό, αλλά πολύ σύντομα θα διαπιστωθεί ότι το χλώριο δεν επαρκεί. Γιατί η ποσότητα της αμμωνίας, που είναι προϊόν αποσύνθεσης των φυτικών και ζωικών πρωτεϊνών και απορριμμάτων, αυξάνεται κατακόρυφα, κι όπως επισημαίνεται στην έρευνα του ΤΕΙ Ηρακλείου, «πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η αμμωνία αντιδρά με το χλώριο και καταστρέφει τη δραστικότητά του. Όταν λοιπόν υπάρχει στο νερό αμμωνία, χρειάζονται πολύ μεγαλύτερες ποσότητες χλωρίου, για να επαρκέσει για την καταστροφή των μικροβίων».

Αν συνεχισθεί αυτή η κατάσταση, πολύ σύντομα δε θα πίνουμε νερό με χλώριο, αλλά χλώριο με νερό. Συνταγή... αυτοκτονίας!

ΥΠΕΡΑΝΤΛΗΣΗ ΚΑΙ ΥΦΑΛΜΥΡΩΣΗ
Το περασμένο καλοκαίρι, οι αγρότες των παράκτιων περιοχών του κάμπου δυτικά των Ψαχνών και της Καστέλλας, διαπίστωσαν με έκπληξη και τρόμο ότι όσο πότιζαν τις διψασμένες καλλιέργειές τους, τόσο πιο γρήγορα ξεραίνονταν. Από τη μία είχαν και έχουν έντονο πρόβλημα λειψυδρίας τα τελευταία χρόνια κι από την άλλη τώρα το λιγοστό νερό έγινε επικίνδυνο για τα φυτά, γιατί είναι υφάλμυρο.

Η αιτία του κακού είναι γνωστή. Τρία ιχθυοτροφεία, με τη συστηματική υπεράντληση νερού, προκάλεσαν και συνεχίζουν να προκαλούν την ανατροπή της φυσικής κατάστασης και η θάλασσα εισέρχεται στον υδροφόρο ορίζοντα, γεμίζοντας με αλάτι το γλυκό νερό. Οι Αγροτικοί Σύλλογοι Ψαχνών και Καστέλλας ξεκίνησαν διαμαρτυρίες και σε έγγραφό τους προς τον Δήμο και τη Νομαρχία αναφέρουν:
«Οι περιοχές του κάμπου Ψαχνών, Ιμπραήμ, Παλιάμπελα, Τριστέλλα, Μουρτιά, Πυργουλάκης, Μπότσικα και Ουρδί, αντιμετωπίζουν λειψυδρία λόγω της υπεράντλησης των γεωτρήσεων που έχουν ανοίξει οι ιχθυογεννητικές μονάδες, οι οποίες έχουν εγκατασταθεί στην παράκτια περιοχή.
»Λόγω της υπεράντλησης αυτής έχει εισέλθει θαλασσινό νερό στον υδροφόρο ορίζοντα των περιοχών αυτών, με αποτέλεσμα να καταστρέφονται οι καλλιέργειες (...)
»Να ελέγξετε εάν οι ιχθυογεννετικοί σταθμοί «AQUA-HELLAS», «ΝΗΡΕΥΣ» και «ΕΝΑΛΙΟΣ», τηρούν τις προδιαγραφές λειτουργίας (...).

Μία από τις ιχθυογεννετικές μονάδες στα ευβοϊκά παράλια της Μεσσαπίας.

Παρέμβαση έκανε για το θέμα και ο βουλευτής Ευβοίας κ. Γ. Παπαγεωργίου, ο οποίος σε επιστολή του προς τον Νομάρχη Ευβοίας, επισημαίνει: «Επειδή, εάν συνεχιστεί η παρούσα κατάσταση, το θαλασσινό νερό που έχει εισέλθει στον υδροφόρο ορίζοντα θα προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζημιές, όχι μόνο στις καλλιέργειες, αλλά και μαρασμό ολόκληρης της περιοχής, παρακαλώ όπως στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων σας προβείτε σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες ώστε να ελεγχθούν οι ιχθυογεννητικοί σταθμοί που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, για να διαπιστωθεί εάν τηρούν τις προϋποθέσεις που έχουν τεθεί για την άντληση θαλασσινού νερού» ("Ανεξάρτητος Τύπος", 5-6-2001).

Αργότερα, το Υπουργείο Γεωργίας απάντησε σε έγγραφο της Νομαρχίας, εξηγώντας ότι «Έχουν δοθεί οδηγίες με τις σχετικές προδιαγραφές κατασκευής, που πρέπει να έχουν οι υδρογεωτρήσεις που ανορύσσονται για κάλυψη των αναγκών τους, ώστε να απομονώνουν τον υδροφόρο ορίζοντα του γλυκού νερού. Η αρμοδιότητα των απαιτούμενων αδειοδοτήσεων και η λήψη περιοριστικών μέτρων, για την προστασία του υπογείου υδροφορέα της περιοχής, ανήκουν στη Νομαρχία και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας» ("Η Ευβοϊκή", 7-12-2001).

Κανείς, όμως, δε λέει κάτι επί της ουσίας, μιλούν υποθετικά, γενικά και αόριστα. Το μόνο σοβαρό και διαφωτιστικό δημοσίευμα ήταν αυτό της μηνιαίας εφημερίδας «Ψαχνιώτικη», όπου διαβάζουμε ότι τα 3-4 ιχθυοτροφεία στην περιοχή Τριστέλλα του κάμπου της Καστέλλας «έχοντας 4-5 γεωτρήσεις το καθένα, πολλών ιντσών και βάθους γύρω στα 200-250 μέτρα (!), αντλούν ασταμάτητα, μέρα - νύχτα, ΤΟΝΟΥΣ νερού, τεράστιες ποσότητες, που, αφού περνούν απ' τις δεξαμενές τους, χύνονται στη θάλασσα!!! (...). Ήδη στα αποστραγγισμένα ανώτερα στρώματα εισχωρεί η θάλασσα και τα πηγάδια έχουν γεμίσει αλατόνερο, από την περιοχή της «Σόγιας» μέχρι τη Φτελιά και τα πρώτα χωράφια έξω απ' την Καστέλλα, 2-3 χιλιόμετρα από την ακτή! Αν κάνει κάποιος μια βόλτα στον κάμπο, θα βρει σίγουρα απελπισμένους αγρότες να σκάβουν τα πηγάδια βαθύτερα και να τρυπούν στα 30-40-50 μέτρα για καθαρότερο νερό, τη στιγμή που μέχρι πρόπερσι αντλούσαν στα 6-10 μέτρα (....). Κάποιοι μας πρόβαλαν στην έρευνά μας και το επιχείρημα πως το νερό που αντλούν είναι θαλασσινό, αλλά αυτό δεν ευσταθεί σε καμιά περίπτωση. Ο γόνος ξεκινάει από γλυκό νερό, περνά κατόπιν σε υφάλμυρο (γλυφό) και μετά διοχετεύεται στα κλουβιά μέσα στη θάλασσα για πάχυνση (...)».

Να δούμε τώρα τι αναφέρεται στις άδειες που έχουν δοθεί από τη Νομαρχία (Δ/νση Εγγείων Βελτιώσεων - Τμήμα Υδροοικονομίας) στην εταιρεία AQUA HELLAS «για εκτέλεση έργων άντλησης θαλασσινού νερού». Στις 2-6-97, με απόφαση Νομάρχη (υπογράφει ο Δ/ντής Γ. Λύκος) δίδεται άδεια «χρήσης θαλασσινού νερού, για τις γεωτρήσεις Γ1, Γ2, Γ3». Τρεις γεωτρήσεις τότε και με τον περιοριστικό όρο ότι «η Εταιρεία θα αντλεί μέχρι 300 κυβ. μέτρα θαλασσινού νερού από κάθε γεώτρηση», ενώ «σε περίπτωση που διαπιστωθεί... ότι η σύνθεση του νερού περιλαμβάνει και γλυκό, η Υπηρεσία μας θα ανακαλέσει την άδεια αυτή».

Φαίνεται ότι δεν διαπιστώθηκε κάτι τέτοιο και η Εταιρεία πήρε... «πριμ»! Τον επόμενο χρόνο (16-11-98) της δόθηκε άδεια και για τέταρτη γεώτρηση, «για τη συμπλήρωση των αναγκών της μονάδας». Η νομαρχιακή απόφαση ορίζει ότι το βάθος της γεώτρησης θα είναι «μέχρι 130 μ. και διαμέτρου σωλήνωσης 12'', σε έκταση 16 στρεμμάτων που βρίσκεται στην τοποθεσία Ιμπραήμ, με σκοπό την άντληση θαλασσινού νερού», υπό τον όρο «να γίνει απομόνωση των υδροφόρων στρωμάτων γλυκού και υφάλμυρου νερού, ώστε να εμποδίζεται η διείσδυσή των κατά την άντληση του θαλασσινού νερού»! Σε αντίθετη περίπτωση γίνεται ανάκληση της άδειας χρήσης του νερού των γεωτρήσεων.

Κι έτσι, "αφού το AQUA και τ' άλλα ιχθυοτροφεία συνεχίζουν να λειτουργούν, αυτό σημαίνει ότι τηρούν τους όρους και τις προδιαγραφές και η λειτουργία τους είναι καθόλα νόμιμη". Αν, λοιπόν πράγματι έτσι έχουν τα πράγματα, τότε υποχρεωτικά καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ο μόνος παράνομος είναι... το νερό!!! Δεν υπάρχει άλλη λογική εξήγηση. Εμείς, απλώς ικετεύουμε σήμερα για λίγη ευσυνειδησία, έστω και τόσο καθυστερημένα, ώστε να σωθεί ό,τι απόμεινε, να σωθεί ο κάμπος, να σωθούν οι άνθρωποι και η ζωή του τόπου μας. Με αυτά κανείς δεν μπορεί να παίζει, κανένα ιδιωτικό συμφέρον και καμιά υπηρεσία.

Ένα... μνημείο στον κάμπο της Καστέλλας.

Για το τέλος αφήσαμε τις κατατοπιστικές δηλώσεις της ιχθυολόγου κ. Στ. Χασάνδρα, η οποία εργάζεται σε μια απ' τις ιχθυογενετικές μονάδες της περιοχής και απάντησε με ειλικρίνεια στις ερωτήσεις της Αγγελικής Κατσούλη:

Ερ.: Δεν υπάρχει πρόβλημα που είναι πολλά ιχθυοτροφεία σε μια μικρή περιοχή;
Απ.: Δεν υπάρχει πρόβλημα, γιατί εκεί βρίσκουν απασχόληση πολλά άτομα απ' τις κοντινές περιοχές.

Ερ.: Έχεις πληροφορηθεί για το πρόβλημα της υφαλμύρωσης των υπογείων νερών, που δημιουργεί η υπέραντληση;
Απ.: Στο δικό τους χώρο δεν υπάρχει πρόβλημα υφαλμύρωσης, γιατί η ανανέωση του νερού είναι συχνή.

Ερ.: Τι χώροι υπάρχουν στα ιχθυοτροφεία;
Απ.: Χώροι ψύξης, κατάψυξης, αποθήκες για τροφές και χώροι όπου μπαίνουν τα τοξικά υγρά, π.χ. χλωρίνη, οξύ κλπ. Υπάρχει χώρος ηλεκτρολογίας, χώροι για διάφορα είδη νερού, όπως υφάλμυρο, γλυκό γεώτρησης και UV., όπου το καθένα απ' αυτά είναι για ιδιαίτερη χρήση.

ΕΡΕΥΝΑ: Βαγγέλης Τόλης, με συμμετοχή της Αγγελικής Κατσούλη, της Έφης Αρβανίτη και τη συνεργασία του συντονιστή καθηγητή.