Οι ακόλουθοι της τράτας

Είναι γνωστό ότι στο βυθό μόνο ένας νόμος υπάρχει: το δίκαιο του ισχυροτέρου. Αυτό ρυθμίζει τις σχέσεις των ψαριών. Είσαι ισχυρός; Έχεις δίκιο. Είσαι αδύνατος; Έχεις άδικο. Έχεις στόμα μεγάλο και σαγόνια γερά; Τρως! Έχεις στόμα μικρό και σαγόνια αδύνατα; Τρώγεσαι! Μη στενοχωρείσαι όμως. Έως να φαγωθείς, θα φας κι εσύ αρκετούς, πιο αδύνατους από σένα.

Κοντολογίς στο βυθό βασίζεται κανείς μόνο στη δύναμή του, στο ανάστημά του, στα δόντια του, στ' αγκάθια του και στη γρηγοράδα του. Γιατί το παιχνίδι εκεί πέρα παίζεται με ανοιχτά χαρτιά. Όποιος πεινάει, στρώνει τον άλλο στο κυνήγι και, αν τον φτάσει, τον τρώει. Αρκεί να είναι του χεριού του. Αυτό βέβαια είναι ληστρικό, αλλά δεν παύει να είναι και ιπποτικό. Κύριε, σε προσβάλλω κατά μέτωπο. Δεν πλησιάζω με μπαμπεσιά. Αν μπορείς, φυλάξου.

Μολαταύτα τα πράγματα δε γίνονται πάντοτε έτσι. Στιγμές στιγμές το κυνήγι γίνεται με μπαμπεσιά, με ενέδρα. Εδώ πλέον δεν μπορούμε να μιλούμε περί ιπποτισμού. Υπάρχει όμως και μία περίπτωση χειρότερη ακόμα. Υπάρχουν ψάρια δυνατά, που επιτίθενται εναντίον αρρώστων, εναντίον τραυματιών και εναντίον αιχμαλώτων. Αυτό στη διεθνή και παγκόσμια γλώσσα λέγεται ανανδρία. Σ' αυτή λοιπόν την ανανδρία καταφεύγουν συχνά μεγάλα και δυνατά ψάρια, διάσημοι «κυνηγοί» της θάλασσας, με τέλεια όπλα. Το λαβράκι, πρώτο πρώτο. Το μανάλι. Ο λούτσος. Και αυτή ακόμα η ζαργάνα. Αντί να κυνηγούν ψάρια ελεύθερα, ρίχνονται εναντίον των αιχμαλώτων.

Όσοι συνηθίζουν να παρακολουθούν τις τράτες που καλάρουν, γίνονται συχνά αυτόπτες μάρτυρες παρομοίων σκηνών. Πίσω από το «σάκο» της τράτας, που τραβούν έξω οι ψαράδες, παρουσιάζονται τα λαβράκια. Ακολουθούν. Κόβουν βόλτες γύρω από το σάκο, που είναι γεμάτος ψάρια. Κι ενώ οι μαρίδες και οι αθερίνες αγωνίζονται σκληρά να ξεφύγουν από το ψιλό «μάτι» του διχτυού, τα λαβράκια περιπολούν, για να χάψουν όποιο ψαράκι ξεμπουκάρει! Το μάτι τους παίζει ζωηρό.

Κοιτάζουν άπληστα γύρω τριγύρω, μην τους ξεφύγει κανένα ψαράκι, από εκείνα που που κατορθώνουν να σπάσουν τον κλοιό. Μοιάζουν σαν τα τσακάλια που ακολουθούν το λιοντάρι, όταν σέρνει τα δόντια του τη σκοτωμένη αντιλόπη, για να φάνε ό,τι απομείνει. Ό,τι περισσέψει εκεί, είναι για τα τσακάλια. Το ίδιο και εδώ. Όποιο ψάρι ξεφύγει από το «σάκο», είναι για τα λαβράκια. Με μια διαφορά: ότι τα μεν τσακάλια ακολουθούν από μακριά, ενώ τα λαβράκια στριφογυρίζουν διαρκώς κοντά, κι αρπάζουν τις μαρίδες μπροστά από τα μάτια των ψαράδων.

Φτάνουν έξω για έξω, στο σημείο ακριβώς όπου οι ψαράδες σηκώνουν το σάκο με τα χέρια. Ξέρουν ότι εκεί ακριβώς ξεφεύγουν και ξενερίζουν οι περισσότερες μαρίδες. Δεν τους γλιτώνει καμιά, γιατί είναι όλες εξαντλημένες από την ταλαιπωρία. Μόλις μπορούνε και κινούνται μέσα στο νερό. Εύκολη λεία για τα λαβράκια.

Αυτή όμως η άνανδρη πράξη δεν μένει ατιμώρητη. Ενώ τα λαβράκια περιμένουν τις μαρίδες, ορισμένοι άνθρωποι, ψαράδες της περιστάσεως, περιμένουν τα λαβράκια. Έχουν έτοιμες τις πετονιές, δολωμένες μα μαριδάκι ζωντανό, και τις πετάνε. Τα λαβράκια ορμούν και πιάνονται. Έτσι ακριβοπληρώνονται τα εγκλήματά τους.

Όταν φύγει η τράτα, τα λαβράκια εξακολουθούν να περιπολούν αρκετή ώρα στο μέρος της κοιλάδας. Εκεί η θάλασσα είναι γεμάτη υποσχέσεις. Κάποια μαρίδα θα υπάρχει ακόμα, μισοσκοτωμένη, στο βυθό. Ή κάποια άλλη τράτα θα έρθει να καλάρει. Υπολογίζουν κυρίως στις μαρίδες που βουλιάζουν. Γιατί τις άλλες τις μαζεύουν οι γλάροι και οι γαβριάδες της ακρογιαλιάς.

Την ίδια δουλειά με τα λαβράκια κάνουν κι οι ζαργάνες. Αυτές περιπολούν στην επιφάνεια κι αρπάζουν τις μαρίδες μέσα από το στόμα των γλάρων. Αλλά και οι γλάροι δεν μένουν άνεργοι. Για κάθε μαρίδα που χάνουν αποζημιώνονται με μια μικρή ζαργάνα... Όμως και οι ψαράδες επωφελούνται από την περίσταση. Εφοδιασμένοι με ελαφρά πεταχτάρια, δολώνουν αμέσως μαριδάκι και κάνουν θραύση στις ζαργάνες. Εκεί λοιπόν μπορεί κανείς να γεμίσει εύκολα ένα πανέρι. Γιατί οι ζαργάνες πέφτουν κοπαδιαστές. Και, γλυκαμένες από τα ψαράκια, τσιμπούνε σαν στραβές. Απαραιτήτως όμως πρέπει να δολώνει κανείς φρέσκο μαριδάκι, γιατί αυτό τραβάει, την ώρα εκείνη, η όρεξή τους. Για μαριδάκι ήρθανε εκεί πέρα, μαριδάκι φάγανε και μαριδάκι εξακολουθούν να θέλουν. Δεν εννοούν ν' αλλάξουν... πιάτο.

Οι ακόλουθοι της τράτας Θέμος Ποταμιάνος (κειμ. Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Γυμνασίου). Η δικαιοσύνη που κυριαρχεί στον κόσμο της θάλασσας. Εκεί κυριαρχεί το δίκαιο του ισχυροτέρου, ενώ στην κοινωνία των ανθρώπων όποιος τα βάζει με έναν αδύναμο λέγεται άνανδρος. Αναφέρονται πολλά ονόματα γνωστών ψαριών όπως το λαβράκι, η ζαργάνα, η μαρίδα, ο λούτσος. Θεωρεί άνανδρο το κυνήγι των λαβρακιών, δηλαδή όταν ακολουθούν τράτες με δίχτυα και τρώνε όσες μαρίδες γλιτώνουν απ' την τράτα. Οι ζαργάνες πάλι αρπάζουν απ' το στόμα των γλάρων τις μαρίδες. Όμως αυτή η ανανδρία δε μένει ατιμώρητη, γιατί και τα δύο αυτά ψάρια είναι πολύ καλή και νόστιμη τροφή για τον άνθρωπο αλλά και το γλάρο. Μια άλλη άποψη για τη θάλασσα.

Καταρτζής Γιάννης