Συμμετείχαν: Έφη Αρβανίτη, Αργυρώ Καραχάλιου και Ιωάννα Αρβανίτη

Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΑΚΡΙΔΗΣ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το έτος 1933. Σπούδασε ανώτερα θεωρητικά, πιάνο και σύνθεση. Ειδικεύτηκε στην Διεύθυνση Χορωδίας, Συμφωνικής Ορχήστρας και Ορατορίου. Τις σπουδές του έκανε σε Ελλάδα, Αγγλία και Γαλλία. Υπήρξε ο Ιδρυτής του Μουσικού Τμήματος του Ε.Μ. Πολυτεχνείου, το οποίο και υπηρέτησε ως Διευθυντής του από το 1960. Διετέλεσε μέλος της Συγκλήτου του Ε.Μ. Πολυτεχνείου, από το 1984 έως το 1998.

Οργάνωσε από την αρχή της καριέρας του, δίδαξε και διηύθυνε τη Χορωδία (γενεές σπουδαστών υπήρξαν μέλη της), οργάνωσε και διηύθυνε Ορχήστρα συμφωνικής, λαϊκής και μοντέρνας μουσικής, έβαλε τις βάσεις και βοήθησε να ιδρυθούν και να αναπτυχθούν υπό τη «σκέπη» του Μουσικού Τμήματος, τομείς Θεάτρου και Χορού, που αριθμούν μεγάλο αριθμό σπουδαστών, διευκολύνοντας και ενισχύοντας την έκφραση των φοιτητών μέσω της Τέχνης.

Παράλληλα, ασχολήθηκε με τη σύνθεση. Έργα του εκτελέστηκαν στην Ελλάδα και το εξωτερικό από Πανεπιστημιακά σύνολα (ορχήστρα, χορωδία), από καταξιωμένους καλλιτέχνες, ενώ έχει δώσει πλήθος συνεντεύξεων στα ΜΜΕ της αλλοδαπής, σχετικά με την ελληνική μουσική, τους συνθέτες και την ελληνική παράδοση. Κατ' επανάληψη προσεκλήθη σε χώρους εκπαίδευσης και από πολιτιστικούς φορείς, από κρατικούς φορείς και φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και από κρατικούς και πολιτιστικούς φορείς της αλλοδαπής, να δώσει διαλέξεις, συναυλίες και να οργανώσει σεμινάρια, στα οποία ανταποκρίθηκε με επιτυχία.

Η πολιτιστική προσφορά του πήρε και το χαρακτήρα κοινωνικής προσφοράς, όταν ακούραστα επισκεπτόταν αγροτικές και εργατικές περιοχές για να δώσει διαλέξεις στους χώρους εργασίας και να επικοινωνήσει με τους ανθρώπους του μόχθου και της βιοπάλης, μεταδίδοντας την γνώση και κάνοντάς τους κοινωνούς της Τέχνης.

Η πολιτιστική προσφορά πήρε ακόμη και το χαρακτήρα εθνικής προσφοράς, όταν ανταποκρίθηκε να διδάξει τα στοιχεία της παραδοσιακής μουσικής και κουλτούρας σε σχολεία και πολιτιστικούς συλλόγους της αλλοδαπής (Βαλκανικές χώρες, Αγγλία, Αμερική, Αφρική κλπ.), να οργανώσει χορωδιακά σύνολα από τους ομογενείς που ζουν στην αλλοδαπή, και να διευθύνει έργα του, έργα Ελλήνων συνθετών και συνθέσεις που έχουν καταγραφεί ως δημοτικές - λαϊκές συνθέσεις, αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές και επαίνους. Προϊόν αυτών των συνεργασιών, υπήρξε η τιμητική έκδοση CD (Ρουμανική έκδοση) με 23 Χορωδιακά τραγούδια του με το γενικό τίτλο «Φεύγει ο Χορός» ερμηνευμένα από κορυφαίες Χορωδίες του Μπρασόβ. Κατ' επανάληψη τιμήθηκε για την προσφορά του στην Ελλάδα και το εξωτερικό με βραβεύσεις, τιμητικές διακρίσεις και οργάνωση εκδηλώσεων προς τιμήν του.

Ο Βασίλης Μακρίδης είναι Πρόεδρος της πρώτης στην Ελλάδα Πανελλήνιας Ένωσης Διευθυντών Χορωδιών, αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Μουσουργών και μετέχει σε διεθνείς κριτικές επιτροπές διαγωνιστικών φεστιβάλ χορωδιών, συνεπικουρώντας το έργο προσέγγισης των λαών μέσω των παραδοσιακών στοιχείων κάθε τόπου.

Το 1999, με δική του πρωτοβουλία, συγκροτείται βαλκανικό FORUM Χορωδιακής Μουσικής και οι εκπρόσωποι των Βαλκανικών κρατών ομόφωνα τον τιμούν αναθέτοντάς του την Προεδρεία. Διετέλεσε και περιοδικός Διευθυντής της Συμφωνικής Ορχήστρας της Ελληνικής Ραδιοφωνίας.

Εκτός από το πλούσιο συνθετικό του έργο, ασχολήθηκε με τη συγγραφή διδακτικών βιβλίων για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης (θεωρία Μουσικής, Αρμονία, Αντίστιξη, Φούγκα, Ιστορία της Μουσικής, Μορφολογία, Οργανογνωσία, Δομή της Μελωδίας, Εισαγωγή στο παιδαγωγικό τραγούδι, Μουσική υπαγόρευση και σύστημα διδασκαλίας κλπ.).

Σημαντικές υπήρξαν και οι πρωτότυπες μελέτες του, όπως η εξέλιξη του τραγουδιού από την αρχαιότητα ως το 1600, η ίδρυση της Όπερας, η Φιλοσοφία της Κλασικής περιόδου στη Μουσική, η Επίδραση του Ρομαντισμού στη σύγχρονη μουσική κ.α., ενώ πρωτοποριακή υπήρξε η ερευνητική του προσπάθεια, μέσω ΕΜΠ, για τις καμπάνες του Αγίου Όρους.

Ο Βασίλης Μακρίδης παίζει πιάνο, βιολοντσέλο, όμποε και κρουστά. Το δε έργο του είναι καταχωρημένο σε όλα τα λεξικά που αφορούν τη Μουσική και τη Σύνθεση και ακόμη στο Παγκόσμιο Λεξικό Μουσικής.

Ο Β.Μ. διευθύνει τις ρουμανικές χορωδίες «Μέλος» και «Ορφέας» σε δικές του συνθέσεις (Ι.Ν. Οσίου Ιωάννου του Ρώσου, 23/10/02)

Έργα του Βασίλη Μακρίδη:
•Τραγούδια για Μικτή Χορωδία και Πιάνο
•Τραγούδια για Φωνή και Πιάνο
•Ορατόρια (πατριωτικά) για Μικτή Χορωδία και Συμφωνική Ορχήστρα
•Απλό κονσέρτο για Φυσαρμόνικα και Ορχήστρα
•Έργα για Ορχήστρα Εγχόρδων
•Έργα Μουσικής Δωματίου
•Έργα για Πιάνο
•Παιδαγωγικά Τραγούδια
•Ελληνική Λαϊκή Σουίτα «Θεσσαλονίκη»
•Τρία συμφωνικά έργα κ.ά.

ΜΙΑ ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΔΙΑΓΕΓΡΑΜΜΕΝΗ ΚΑΙ... ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΗ
Μπορείτε να μας περιγράψετε το οικογενειακό περιβάλλον όπου μεγαλώσατε;
Ο πατέρας μου ήταν από το Φανάρι της Κωνσταντινούπολης, είχε σπουδάσει στη «Μεγάλη του Γένους Σχολή» και είχε πτυχίο οικονομολόγου μηχανικού. Έπαιζε δε εξαιρετικά βιολί και μαντολίνο. Γνώριζε πολύ καλά τη βυζαντινή μουσική, αλλά δεν ήταν ψάλτης. Πιστεύω πως πήρα πράγματα μέσω DNA, όπως κι από τη μητέρα μου. Εκείνη καταγόταν από το Προκόπι της Καππαδοκίας. Είχε καταπληκτική αίσθηση του ρυθμού η μητέρα μου κι έπαιζε τέλεια διάφορα λαϊκά κρουστά όργανα και όργανο, το παλιό αρμόνιο με τους φυσητήρες. Μάλιστα, στα 14 χρόνια της είχε ήδη γίνει δασκάλα. Είχα, λοιπόν, σπουδαία μουσικά ερεθίσματα μέσα στο ίδιο μου το σπίτι.

Πώς αρχίσατε να αξιοποιείτε αυτά τα ερεθίσματα;
Στη Θεσσαλονίκη, όπου ζούσαμε, υπήρχε ένας πολύ αξιόλογος μουσικός, ο Χατζημιχαήλ, ο οποίος είχε δημιουργήσει και χορωδία με συνοδεία μαντολινάτας. Με πήγε σ' αυτόν ο πατέρας μου σε ηλικία 5 χρόνων, το 1938, για να μάθω μαντολίνο. Ύστερα από 2 χρόνια άρχισε ο πόλεμος και αναγκάστηκα να σταματήσω. Όμως, κατά την Κατοχή έπαιζα στη μαντολινάτα. Ήμουν 8 με 9 χρόνων τότε και με έβαζαν μπροστά - μπροστά στην Ορχήστρα, χάριν εντυπώσεων βέβαια, για να μας αντιμετωπίζουν με ηπιότερο τρόπο οι Γερμανοί που έρχονταν εκεί. Και θυμάμαι που κάποτε ένας Γερμανός μου έφερε δώρο ένα σάκο με ρούχα και τον άφησε μπροστά μου, εκεί που έπαιζα. Μ' όλη μου τη δύναμη έριξα τότε μια κλωτσιά στο σάκο... (γέλια). Φανταστείτε σε ποια ηλικία έκανα αντίσταση... Παρά την πείνα, πάντως, συνέχισα μαθήματα σε δασκάλους. Είχα αγαπήσει το πιάνο, μα δεν είχα στο σπίτι πιάνο. Και τι να κάνω να μου φύγει ο καημός! Η μητέρα μου είχε μια σιδερώστρα, μια σανίδα ήταν, μέσα σε πάνινη θήκη. Έβγαλα κρυφά το πανί, ζωγράφισα πάνω στη σανίδα τα πλήκτρα του πιάνου και ξανάβαλα τη θήκη. Μία από τις επόμενες μέρες, είδα τη μάνα μου οργισμένη, μ' ένα ξύλο στο χέρι, να έρχεται να με δείρει. Εγώ δεν ήξερα ότι είχε ανακαλύψει το κάμωμά μου κι είχα τρομάξει. Όμως, αντί να με δείρει τελικά, με αγκάλιασε και με φίλησε.

Υπήρξαν κάποιες άλλες «συγκρούσεις» ή διαφωνίες με τους γονείς σας;
Οι σχέσεις μας στην οικογένεια διακρίνονταν πάντα από αμοιβαίο σεβασμό και αγάπη. Μόνο που εκείνη την περίοδο υπήρχε μια μεγάλη διαφωνία με τον πατέρα μου. Επί 3 χρόνια πήγαινα στο Ωδείο χωρίς εκείνος να το ξέρει. Φοβόταν ότι θα γινόμουν μουσικός του καταγωγίου, ότι θα μπλέξω με τον υπόκοσμο, δουλεύοντας σε κακόφημα μαγαζιά, μέσα στον καπνό και το ποτό. Αλλά εγώ δεν έκανα πίσω. Πήγαινα σχολείο και παράλληλα εργαζόμουν, για να παίρνω χρήματα να πληρώνω το ωδείο.

Έληξε κάποτε αυτή η διαφωνία με τον πατέρα σας;
Βέβαια! Όταν ήμουν πια στην 7η τάξη, αντίστοιχη της σημερινής Β΄ Λυκείου, κέρδισα μια υποτροφία στο πιάνο και στα ανώτερα θεωρητικά. Το έγραψαν οι εφημερίδες, το διάβασε ένας φίλος του πατέρα μου και του το είπε. Ο πατέρας μου συγκινήθηκε, καταλαβαίνοντας μάλλον ότι δεν υπήρχε λόγος να ανησυχεί για τις επιλογές μου. Ήταν πολύ καλός και ευαίσθητος άνθρωπος ο πατέρας μου. Ποτέ δεν αρνήθηκε ν' αγοράσει κάποιο βιβλίο σε μένα ή στον αδελφό μου, όσο δύσκολα κι αν ήταν τα πράγματα. Σκεφτείτε ότι ήταν τρομακτικές οι εποχές εκείνες και λίγη η τροφή. Δε σας κρύβω ότι για ένα διάστημα 9 μηνών σκάλιζα τα σκουπίδια, για να βρω κάτι να φάω.

Είχατε από τότε αποφασίσει να γίνετε μουσικός;
Τη λάτρευα τη μουσική από πολύ μικρός, μα στα 14 πήρα την απόφαση να γίνω γεωπόνος. Με είχε επηρεάσει ένας σπουδαίος καθηγητής, Κουτούλας λεγόταν, ο οποίος μας δίδασκε Φυσική, δηλαδή Φυτολογία και Εντομολογία. Σ' εκείνη την ηλικία είχα γράψει και το πρώτο μου τραγούδι, το «Αργά το βράδυ», αλλά σαν στόχο έβαζα πρώτα τη γεωπονία και πίστευα ότι θα γινόμουν ένας πολύ καλός γεωπόνος. Τα σχέδια αυτά ανατράπηκαν εξαιτίας εκείνης της υποτροφίας που προανέφερα. Και δεν υπήρξε καμία αντίδραση από τους γονείς μου. Γνώριζαν άλλωστε ότι εγώ θα έκανα αυτό που ήθελα κι έχει σημασία ότι από μικρό παιδί ήξερα τι ήθελα, γιατί ήξερα ποιες ήταν οι δυνατότητές μου. Δούλεψαν πολύ σκληρά στη συνέχεια, ώστε να κάνω ανώτερες μουσικές σπουδές και παράλληλα να πάρω και πτυχίο μιας θεωρητικής πανεπιστημιακής σχολής. Έτσι, όταν έφτασα στα 27 μου χρόνια, διορίστηκα, ύστερα από σκληρό διαγωνισμό, ως διευθυντής του Μουσικού Τμήματος του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου. Επίσης το 1992 ίδρυσα το Ωδείο του Ε.Μ.Π. με την αμέριστη συμπαράσταση του τότε Πρύτανη Γιώργου Νουτσόπουλου και της Συγκλήτου ομόφωνα.

ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΠΛΑΝΕΣ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Θα θέλαμε ένα γενικό σχόλιο για την εξέλιξη της μουσικής μέχρι τις μέρες μας. Είστε υπέρ της καινοτομίας;
Όλα εξελίσσονται, μα υπάρχουν κανόνες. Οι αληθινοί μουσικοί, και όχι αυτοί που την έχουν ως πάρεργο, δεν μπορούν να μένουν στάσιμοι σε όσα βρήκαν. Πάντα επιχειρούν να δημιουργήσουν κάτι καινούριο. Ήταν κάποτε η Αναγέννηση, μετά ήρθε ο Βιβάλντι κι ακολούθως, ο Χάιντν, ο Μότσαρτ και ο Μπετόβεν, οδήγησαν τη μουσική σε πρωτόγνωρα ύψη, κατά την κλασική περίοδο. Μετά απ' αυτούς ήρθαν οι ρομαντικοί, που θέλησαν κάτι διαφορετικό, προεκτείνοντας την αρμονία. Είναι φυσικό και αναγκαίο οι πραγματικοί δημιουργοί να αναζητούν πάντα το νέο, σεβόμενοι όμως το παρελθόν. Μόνο που σήμερα υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση σ' αυτό το θέμα. Φτάσαμε στο σημείο που κάποιοι μοντέρνοι μουσικοί άρχισαν να κακοποιούν τα όργανα, δήθεν για να καινοτομήσουν. Σε τέτοιες καινοτομίες είμαι αρνητικός. Δεν μπορώ να θεωρήσω μουσική τέχνη την κακοποίηση των οργάνων και τα φρικώδη έργα που στερούνται μουσικής έμπνευσης.

Μπορείτε να μας αναφέρετε κάποιες τέτοιες περιπτώσεις;
Θα σας πω για ένα ρεσιτάλ πιάνου που παρακολούθησα πριν περίπου 20 χρόνια και θα καταλάβετε. Έπαιζαν δύο διάσημοι πιανίστες σε διπλό πιάνο κι έφτασαν στο σημείο να ανοίξουν το καπάκι του πιάνου και να ρίξουν μέσα ταλκ! Είχαν φορέσει και άσπρα πλαστικά γάντια, όπως οι χειρούργοι. Ύστερα περίμεναν ακίνητοι και ξαφνικά χτύπησαν με μιας δεκαπέντε με είκοσι πλήκτρα. Όπως ήταν φυσικό, το ταλκ τινάχτηκε πάνω. Αυτό ήταν όλο. Στη δε «μουσική τους σύνθεση» είχαν δώσει τον τίτλο «Σύννεφο στο βουνό». Τι να πω;

Ποια είναι η γνώμη σας για το έργο κάποιων γνωστών Ελλήνων μοντέρνων συνθετών, όπως του Ιάνη Ξενάκη και του Γιάννη Χρήστου;
Ο Ξενάκης είναι αρκετά γνωστός στη Γαλλία. Δεν ξέρω αν ήταν αξιόλογη προσωπικότητα, αλλά ως μουσικό τον απορρίπτω κάθετα. Η αξία του είναι μόνο μπροστά στους υπολογιστές. Ανήκει στην κατηγορία των ανθρώπων που το όνομα και η φήμη τους προηγούνται του έργου τους. Είχε κάποτε έρθει ο Ξενάκης να παρουσιάσει τη μουσική του στο Πολυτεχνείο. Το 1989 ήταν. Στο αμφιθέατρο των χημικών συγκεντρώθηκαν τότε 800 ως 900 φοιτητές, για να παρακολουθήσουν. Έφερε κάτι τεράστια μηχανήματα, που η αξία τους θα έφτανε και θα ξεπερνούσε το δισεκατομμύριο και έκανε διάφορους περίεργους συνδυασμούς με παραμορφωμένους ήχους. Αργότερα, ζήτησε το λόγο ένας φοιτητής και πολύ απλά τον ρώτησε: «Κύριε Ξενάκη, για να κάνει κάποιος αυτά που κάνετε, πρέπει να είναι μουσικός;». Ο Ξενάκης, αντί να απαντήσει, βγήκε απ' έξω και παρήγγειλε να του φτιάξει καφέ ο θυρωρός, ο μπαρμπα-Χρήστος. Θα μου μείνει αξέχαστη αυτή η συμπεριφορά. Μέσα στην αίθουσα τα «ου» που ακούστηκαν δεν περιγράφονται... Η διαφορά του Χρήστου απ' τον Ξενάκη είναι ίσως ότι το όνομα του Ξενάκη ακούστηκε περισσότερο. Αλλά μιλάμε για ανθρώπους που ενδιαφέρονταν αποκλειστικά για τον εαυτό τους. Η σχέση τους με τη μουσική εκεί απέβλεπε. Για τον εαυτό τους μπορεί πράγματι να ήσαν σπουδαίοι, μα δεν είχαν τίποτε να προσφέρουν στους άλλους.

Να πάμε και στο έντεχνο ελληνικό τραγούδι των τελευταίων 50 χρόνων και να μιλήσουμε για τους σημαντικότερους εκπροσώπους του;
Θα ήθελα να αναφερθώ πρώτα στον Τσιτσάνη. Το περίεργο είναι ότι ο Βασίλης Τσιτσάνης ήταν ένας από τους λαϊκούς μουσικούς που μπορεί να μην ήξεραν πόσες γραμμές έχει το πεντάγραμμο. Αλλά ο Τσιτσάνης ήταν πηγαίο ταλέντο. Έχει δώσει πολλά, πολλά αληθινά τραγούδια, με εκπληκτική μουσική. Θα μπορούσα πάνω στα τραγούδια του να κάνω ολόκληρες συμφωνίες.

Ο Μάνος Χατζιδάκις;
Με το Μάνο Χατζιδάκι είχα συνεργαστεί επί 5 χρόνια στη Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ. Τον θεωρώ μεγάλη προσωπικότητα. Όταν συζητούσες μαζί του πράγματι σε γοήτευε. Το θέατρο και ο κινηματογράφος του χρωστούν πολλά. Οι μελωδίες των τραγουδιών του άλλαξαν τον τρόπο έκφρασης των Ελλήνων. Στο χώρο της μουσικής προσέφερε σημαντικά, πάρα πολλά. Ο πρόωρος θάνατός του στέρησε πολλά από τη μουσική εξέλιξή του.

Ο Μίκης Θεοδωράκης;
Ο Θεοδωράκης με τα λαϊκά, τα ελαφρά και τα μεγαλύτερα έργα του, ήταν πάντα επίκαιρος και μέσα στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Ο Ελληνικός λαός του χρωστάει πολλά. Αντίσταση, Χούντα, Έρωτας, Λύπη, Χαρά, Ενθουσιασμός, συναισθήματα που συγκλονίζουν τον άνθρωπο, απλόχερα στο έργο του.

Τι λέτε για τον Σταύρο Ξαρχάκο;
Ο Ξαρχάκος έγραψε μια σειρά τραγουδιών και σταμάτησε απότομα. Δεν έχει κάνει μεγάλες μουσικές σπουδές, μόνο καναδυό χρόνια πήγε στο ωδείο. Κι όμως, έγραψε μερικά τραγούδια που τραγουδήθηκαν πολύ απ' τον κόσμο, όπως η «Καισαριανή». Πάντως, τον βοήθησε πολύ με τους στίχους του ο κοινός μας φίλος Λευτέρης Παπαδόπουλος.

Ο Γιάννης Μαρκόπουλος;
Δε συμφωνώ καθόλου με τις μουσικές του προτάσεις. Είναι φτωχές καταστάσεις, οι οποίες δεν έχουν κάτι να πουν. Στους τυφλούς ο μονόφθαλμος... έτσι γίνεται, λόγω εποχής και συνθηκών.

Να πούμε και για το εμπορικό τραγούδι που ακούει ο πολύς κόσμος στις μέρες μας;
Δεν μπορούμε να το πούμε τραγούδι αυτό το πράγμα, γιατί το τραγούδι προϋποθέτει μουσική και ποίηση, τα οποία μάλιστα πρέπει να συνδυάζονται. Δυστυχώς, στο τι ακούει ο κόσμος σήμερα κάνει κουμάντο η τηλεόραση. Ζούμε στην εποχή του «βιντεοκλίπ», όπου τον πρώτο λόγο έχει η εικόνα, άσχετα από το περιεχόμενο του τραγουδιού, το «περιεχόμενο» δηλαδή που κατά κανόνα δεν υπάρχει. Γι' αυτό, από τη μια στιγμή στην άλλη, αυτά τα «τραγούδια» εξαφανίζονται. Τα καλά τραγούδια όμως μένουν και δεν έχουν ανάγκη την τηλεόραση. Όχι, η αποβλάκωση δεν έχει σχέση με τη μουσική και το τραγούδι. Η μουσική και το τραγούδι καλλιεργούσαν ανέκαθεν και την ψυχή και το πνεύμα του ανθρώπου. Ε, αν τώρα όλοι πάνε στα «κέντρα» και χοροπηδάνε αντί να νιώθουν κάτι, είναι γιατί δεν προσφέρεται μουσική, δεν υπάρχει όραμα σ' αυτά τα προϊόντα, που οπωσδήποτε δεν είναι τραγούδια.

Υπάρχει και το Μέγαρο Μουσικής. Γιατί να μην πάει εκεί ο κόσμος;
Με λύπη μου διαπιστώνω ότι το Μέγαρο δεν άνοιξε για το λαό. Εγώ το χειροκρότησα ως ιδέα. Βέβαια, πάνε τα παιδιά των σχολείων εκδρομές εκεί, αλλά δε σημαίνει τίποτε αυτό. Η τηλεόραση δεν ασχολείται καθόλου, δεν προβάλλονται συναυλίες, όπερες κλπ., ώστε να δοθούν αφορμές στον κόσμο να αναζητήσει και να απαιτήσει μουσική παιδεία. Χωρίς παιδεία δε γίνεται να παρακολουθήσεις όπερα και γενικά να ακούσεις ποιοτική μουσική. Ενώ, αντιθέτως, είναι βασική προϋπόθεση η έλλειψη παιδείας για να ακούς όλα αυτά τα κακόγουστα προϊόντα - δεν μπορώ να τα χαρακτηρίσω τραγούδια - που μας κατακλύζουν σήμερα, χάρη στα οποία γίνονται 'φίρμες' και πλουτίζουν κάποιοι που δεν διαθέτουν κανένα προσόν. Όλη τη δουλειά την κάνουν σήμερα τα μικρόφωνα και τα βιντεοκλίπ. Όλα πλαστά, απάτη. Αλλά τις εξαίσιες φωνές της Μαρίας Κορομάντζου ή της Λίνας Τέντζερη ελάχιστοι τις έχουν ακούσει και μόνο στη Λυρική σκηνή. Πώς να τις ακούσουν, αν δεν έχουν την κατάλληλη μουσική παιδεία;Αυτό είναι το μέγα πρόβλημα. Υπ' αυτές τις συνθήκες, δεν προσφέρει τίποτε στο λαό το Μέγαρο Μουσικής και δε δικαιολογείται να καμαρώνει η πολιτεία!

ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
Θεωρείτε ότι η πολιτεία αδιαφορεί για τη μουσική;
Οπωσδήποτε! Σκεφτείτε μόνον ότι από την ίδρυση του Νέου Ελληνικού Κράτους μέχρι σήμερα δεν υπήρξε υπουργός ή πρωθυπουργός που να έχει σπουδάσει μουσική ή έστω να είχε μια σοβαρή προσέγγιση της μουσικής.

Υπήρξε όμως ο συνθέτης Θάνος Μικρούτσικος, ο οποίος διατέλεσε υπουργός Πολιτισμού πριν από λίγα χρόνια.
Ο Θάνος Μικρούτσικος υπουργός πολιτισμού! Πρόκειται για μια αστειότητα, ένα κακό παιχνίδι της κυβέρνησης, αφού έφτασε να αναθέσει ένα υπουργείο πολιτισμού στο... Μικρούτσικο.

Ενώ η Μελίνα Μερκούρη ως υπουργός πολιτισμού;
Δεν ήταν άξια, επίσης. Η Μελίνα χαντάκωσε τη μουσική, δεν έδειξε απολύτως κανένα ενδιαφέρον. Το μόνο ενδιαφέρον της ήταν το image προς τα έξω και οι δημόσιες σχέσεις. Αναγνωρίζω την ικανότητά της να προσελκύει φίλους. Αλλά, ως υπεύθυνο στέλεχος της ελληνικής κυβέρνησης, επί 8 ολόκληρα χρόνια στο Υπουργείο Πολιτισμού, δεν έκανε απολύτως τίποτα για τη μουσική, όσον αφορά δηλαδή στη μουσική παιδεία και εξέλιξη. Μόνο με το Μέγαρο συνδέθηκε η παρουσία της στο Υπουργείο Πολιτισμού, αλλά ούτε αυτό οφείλεται σε δική της πρωτοβουλία. Κατά τα άλλα, μια ακόμη τροχοπέδη στην πρόοδο της μουσικής μας.

Ελπίζετε σήμερα σε μια αλλαγή στάσης της Πολιτείας;
Το θέμα είναι ότι δεν θέλουν να αλλάξουν στάση, δεν θέλουν να βοηθήσουν το λαό να καλλιεργηθεί, να γίνει καλύτερος, τόσο η πολιτεία όσο και τα ΜΜΕ, τα οποία επηρεάζουν σημαντικά τα πράγματα. Ειλικρινά, ντρέπομαι γι' αυτή την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας. Γνωρίζετε, για παράδειγμα, ότι το βραβείο Σιμπέλιους δόθηκε στο βιολιστή μας Λεωνίδα Καβάκο; Πώς αλήθεια να το γνωρίζετε; Μόνο μια ελάχιστη αναφορά στα ψιλά έκανε το «Έθνος». Το βραβείο Σιμπέλιους είναι το ύψιστο μουσικό βραβείο διεθνώς. Ο Καβάκος κάθε τόσο βρίσκεται προσκεκλημένος σε διάφορες χώρες και οι μεγάλες ορχήστρες του κόσμου θεωρούν τιμή τη συμμετοχή του. Τόσα συγχαρητήρια από τόσα κράτη στον Καβάκο, αλλά από την Ελλάδα αδιαφορία. Η Ελλάδα με άλλα ασχολείται, ασχολείται, ας πούμε, με τον Ψωμιάδη και το πούρο του. Ο δε πρόεδρος της Δημοκρατίας υποδέχεται και τιμά κάποια δεσποινίδα Σκλήβα, επειδή βραβεύτηκε στα καλλιστεία ομορφιάς. Δε λέω, πανέμορφο είναι το κορίτσι, αλλά τι σημασία έχει αυτό για τον πολιτισμό, για την παιδεία και τη δύστυχη κοινωνία μας; Αισθάνομαι ότι ζω μέσα σε τρελοκομείο. Δεν υπάρχει καθόλου σεβασμός και κυρίως δε σέβονται εσάς, τα παιδιά. Γι' αυτό πρέπει να δώσετε, μεγάλη μάχη, αν θέλετε, να βγείτε αλώβητοι, να ξεφύγετε από τούτη την τελματώδη κατάσταση...

Πώς ακριβώς εννοείτε την έλλειψη σεβασμού προς τα παιδιά;
Όλα πρωτίστως για τα παιδιά θα έπρεπε να γίνονται. Αυτό θα έπρεπε να ήταν το χρέος όλων των ιθυνόντων. Αλλά συμβαίνει το αντίθετο στην πράξη. Η ουσία είναι ότι κυριολεκτικά αντιμετωπίζουν τα παιδιά σαν κλάσματα ανθρώπου. Είναι απαράδεκτο. Εκστομίζονται ωραία και μεγάλα λόγια, μα στην Παιδεία ισχύει πάντα το ίδιο καθεστώς αστοργίας προς τα παιδιά. Δεν υπάρχει η διάθεση για βελτίωση των συνθηκών εκπαίδευσης, ούτε στο θέμα των κτηρίων, ούτε στα εποπτικά μέσα, ούτε στο βιωματικό παράγοντα. Δεν υπάρχει η γοητεία μέσα στο χώρο του σχολείου, δεν υπάρχει η χαρά της γνώσης. Αυτά δε γίνονται με βία και διατάγματα. Έχουν ευθύνη και οι εκπαιδευτικοί όμως. Ας αντλούν ικανοποίηση από το έργο τους πρώτα κι ύστερα ας γκρινιάζουν για τα άλλα. Να μη λησμονούμε ότι «Ο δάσκαλος είναι μια λαμπάδα που, ενώ δίνει το φως, συγχρόνως λιώνει», όπως έγραψε ο Βίκτωρ Ουγκό. Δε γίνεται αλλιώς!

Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ
Βρισκόσασταν στο Πολυτεχνείο το Νοέμβριο του 1973;
Στο Πολυτεχνείο, όπως είπαμε, ήμουν καθηγητής από το 1960. Εκεί ήταν η θέση μου ούτως ή άλλως. Αλλά όταν αγρίεψαν πολύ τα πράγματα, θα μπορούσα να λείπω, αν το ήθελα. Στις 15 Νοέμβρη μαζί με τους φοιτητές τακτοποιούσαμε την Αίθουσα Τελετών, για να κάνουμε πρόβα με τη χορωδία την επομένη. Εκείνη, λοιπόν, την ημέρα υπήρχε μια μεγάλη κινητικότητα στο χώρο του Πολυτεχνείου. Μας είπαν να κλείσουμε τις αίθουσες. Αρχισε η κατάληψη κι απ' έξω άρχισαν οι απειλές. Έσφιγγε ο κλοιός της αστυνομίας. Για να αναγκάσουν τους φοιτητές να βγουν, έριχναν συνέχεια δακρυγόνα. Έπρεπε να βρούμε τρόπο να προστατευτούμε από τα δακρυγόνα. Έτσι, βγήκα με άλλους τρεις έξω και πήραμε τους δρόμους να μαζέψουμε βαζελίνη και κραγιόν, τα «αντίδοτα» ας πούμε, που τα άλειφαν οι φοιτητές γύρω από τα μάτια τους.

Μαζέψατε αρκετά «αντίδοτα»;
Ήταν φοβερά συγκινητική η ανταπόκριση του κόσμου. Να βλέπατε με πόση προθυμία άνοιγαν οι γυναίκες την τσάντα τους και μας έδιναν όσα κραγιόν είχαν. Πολλές απ' αυτές με τρεμάμενα χέρια. Δεν θα ξεχάσω τις ραγισμένες φωνές, τα βουρκωμένα μάτια, τα νευρικά δάχτυλα κάποιων γυναικών, όπως έψαχναν στην τσάντα τους. Χτυπούσαμε και κουδούνια σε διαμερίσματα. Μάλιστα, σ' ένα διαμέρισμα μας άνοιξε την πόρτα η Σοφία Βέμπο, η εθνική μας τραγουδίστρια. Μας υποδέχτηκε με χαμόγελο κι έτρεξε να μας φέρει όση βαζελίνη είχε στο σπίτι.

Πώς τα περνούσατε αυτά μέσα στο Πολυτεχνείο, αφού ήταν περικυκλωμένο από την αστυνομία;
Αν μη τι άλλο, διακινδυνεύοντας. Και δεν ήταν μόνο αυτά, ευτυχώς. Μας έφερναν και τρόφιμα, που έπρεπε να τα περάσουμε μέσα κι αυτά. Θυμάμαι ότι ένα εργαστήριο αλλαντικών -στην οδό Πειραιώς ήταν- μας έφερε δύο μεγάλα τσουβάλια γεμάτα σαλάμια. Μπορεί να μην έχει γίνει γνωστό, αλλά, για να φτάσουν όλα αυτά στους έγκλειστους φοιτητές, μας βοήθησαν και μερικοί αστυνομικοί, που έστω έκαναν τα στραβά μάτια.

Με την Ιωάννα και Έφη Αρβανίτη στο τέλος της μαραθώνιας συνέντευξης των 4 ωρών.

Ποια ήταν η συνέχεια;
Η κατάσταση ήταν εκτός ελέγχου και έγινε η εισβολή του τανκ, που γκρέμισε την πόρτα και πάτησε και το αυτοκίνητου συναδέλφου κ. Χρονόπουλου. Δεν βρισκόμουν εκεί, αλλά όντως σκοτώθηκαν φοιτητές, ενώ παρά πολλοί συνελήφθησαν. Το Πολυτεχνείο άδειασε, σαν νεκροταφείο ήταν την άλλη μέρα. Δυο μέρες αργότερα, παρακολουθώντας τα νέα στην τηλεόραση, άκουσα τον τότε υφυπουργό τύπου, τον Ζουρνατζή, να μιλάει για καταστροφές που έγιναν από τους φοιτητές στην Αίθουσα Τελετών του Πολυτεχνείου, για σπασμένα όργανα κλπ. Έτρεξα αμέσως στο Πολυτεχνείο, αλλά δεν με άφηναν οι αστυνομικοί να μπω. Όση ώρα ήμουν εκεί στην είσοδο, έβλεπα κάποιους ένστολους να ξεπλένουν τις πλάκες του πεζοδρομίου από τα αίματα. Γι' αυτό σας είπα ότι σκοτώθηκαν άνθρωποι εκεί. Επέμεινα να περάσω μέσα, ως υπεύθυνος της Αίθουσας Τελετών, ώσπου τελικά μου το επέτρεψαν, αλλά με τη συνοδεία αστυφύλακα. Ήμουν ταραγμένος, γιατί δεν ήξερα τι θα αντικρίσω. Μόλις μπήκα στην Αίθουσα, διαπίστωσα πως όλα τα όργανα ήταν άθικτα. Ομολογώ ότι δεν είχα δει μεγαλύτερη τάξη στην Αίθουσα Τελετών. Όλα στη θέση τους και πεντακάθαρος ο χώρος, 6.000 πάρτες στοιβαγμένες με επιμέλεια, τα αναλόγια όλα διπλωμένα στη θέση τους. Πήγα κι άνοιξα το δικό μου αναλόγιο, πλάι στο πιάνο. Και τι να δω! Με γαλάζια κιμωλία ήταν γραμμένη πάνω του η λέξη «ελευθερία». Αμέσως έσκυψα πίσω από το πιάνο, για να μη δει ο αστυφύλακας ότι είχα δακρύσει. Ήταν μια συγκίνηση απερίγραπτη. Ένιωσα βαθύτατη ικανοποίηση, μα ένιωσα και αγανάκτηση για τα ψέματα που έλεγαν στην τηλεόραση.

Ποια ήταν γενικά η στάση των τότε καθηγητών του Πολυτεχνείου απέναντι στη φοιτητική εξέγερση;
Ντρέπομαι που το λέω, αλλά υπήρξαν καθηγητές που δεν στήριξαν τους φοιτητές. Το δικτατορικό καθεστώς, σε όσους φοιτητές συνέλαβε, διέκοψε τη στρατιωτική αναβολή και τους έστειλε όλους στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Μάλιστα τότε έβαζαν τα παιδιά μπροστά στις κάμερες και τα υποχρέωναν να κάνουν κάποιες δηλώσεις καθ' υπαγόρευση, ακόμα και υπό την απειλή της λόγχης. Αφού έτσι είχαν τα πράγματα, πήγε η αδελφή ενός φοιτητή που το είχαν στο Χαϊδάρι και παρακάλεσε τον καθηγητή του να της δώσει το βιβλίο με τις σημειώσεις, για να μη χάσει ο αδελφός της τη χρονιά. Μιλάμε για έναν καθηγητή της Σχολής Αρχιτεκτόνων, του οποίου δεν επιθυμώ να αναφέρω το όνομα. Της είπε, λοιπόν, ξέροντας ότι ο φοιτητής είναι στο στρατόπεδο, ότι μόνον ο ίδιος προσωπικά θα μπορούσε να πάρει τις σημειώσεις. Με γνώριζε εκείνο το κορίτσι κι ήρθε μια μέρα κι έπεσε στην αγκαλιά μου κλαίγοντας. Δεν πονούσε τόσο για τις σημειώσεις και ότι ο αδελφός της θα έχανε το εξάμηνο. Έκλαιγε γιατί δεν μπορούσε να δεχθεί ότι είναι δυνατόν να είναι κάποιος καθηγητής ανωτάτης σχολής χωρίς να είναι άνθρωπος. Σας παρακαλώ, μην το ξεχνάτε αυτό. Η ανθρωπιά μετράει πάνω απ' όλα. Όλα τα άλλα, οι τίτλοι και οι περγαμηνές, είναι ασήμαντα μπροστά στην ανθρωπιά.

«  Προηγούμενo άρθρo	Επόμενo άρθρo  »