Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ
Η ελιά, το ευλογημένο αυτό δέντρο υπάρχει πάνω στη γη πολύ πριν την εμφάνιση του ανθρώπου. Η Γραφή μας λέει ότι το περιστέρι που έστειλε ο Νώε μετά τον κατακλυσμό να διαπιστώσει αν αποσύρθηκε το νερό, γύρισε φέροντας στο ράμφος του ένα κλαδάκι ελιάς.

Ένας αρχαίος μύθος πάλι μας λέει πως κάποτε οι Θεοί του Ολύμπου μαζεύτηκαν πάνω στον Ιερό Βράχο της Ακροπόλεως να κρίνουν ποιος από όλους ήταν άξιος να γίνει προστάτης της Αθήνας. Την τιμή αυτή τη διεκδικούσαν ο Ποσειδώνας και η Αθηνά. Οι άλλοι Θεοί υποσχέθηκαν ότι προστάτης της πόλεως θα γινόταν όποιος θα πρόσφερε στους κατοίκους το χρησιμότερο δώρο. Πρώτος ο Ποσειδώνας χτύπησε με την τρίαινά του το χώμα και ευθύς ξεπήδησε ένα λευκό πολεμικό άλογο. Κατόπιν η Αθηνά χτύπησε το χώμα με το δόρυ της κι έκανε να φυτρώσει μια ελιά. Οι Θεοί έκριναν πως η ελιά ήταν χρησιμότερη στους ανθρώπους από το άλογο και χαρίσανε την προστασία της πόλης στην Αθηνά. Από τότε πατρίδα της ελιάς θεωρήθηκε η Ελλάδα.

Την Ελληνική καταγωγή την εξυμνεί και ο αρχαίος τραγικός ποιητής Σοφοκλής στην τραγωδία του «Οιδίπους επί Κολωνώ».«Θάλλει δε εις την χώραν ταύτην η γλαυκή παιδοτρόφος ελαία, φύτωμα γηγενές, αχειροποίητον, αντικείμενον φόβου τών πολεμίων όπλων, το οποίον ουδέποτε έως τώρα ήκουσα να εβλάστησεν εις την Ασίαν ουδείς την μεγάλην δωρικήν νήσον του Πέλοπος. Το δένδρον τούτο ουδείς άρχων, ούτε γέρων, ούτε νέος θα καταστρέψη διότι ο πάντοτε βλέπον οφθαλμός του Μορίου Διός και η γλαυκώπις Αθηνά το προστατεύουν».

Ήταν λοιπόν η ελιά Ιερό δέντρο των αρχαίων μας προγόνων, που άσχετα από το μύθο πιθανόν να μεταφέρθηκε στη χώραν μας από την Ανατολική Ασία, κάπου από τη Συρία, στην Παλαιστίνη ή τη Φοινίκη. Οι Ολυμπιονίκες έπαιρναν ως έπαθλο της νίκης τους «Κλαδί ελιάς» ή στα αρχαία όπως το έλεγαν «Κλάδον ελαίας». Ήταν ο περίφημος «κότινος» που προερχόταν από την αγριελιά του Ιερού χώρου της Ολυμπίας κοντά στα προπύλαια του Ολυμπιακού σταδίου. Σύμφωνα με ένα μύθο, την ελιά αυτή την μετέφερε από τις πηγές του Δούναβη ο ήρωας Ηρακλής και φυτεύτηκε εκεί για να είναι «μνημόσυνον κάλλιστον τών νικώντων εν τώ αγώνι».

Πολλοί άλλοι αρχαίοι μύθοι και παραδόσεις συνδέονται με την ελιά, το ιερό αυτό δέντρο των αρχαίων μας προγόνων. Από τα χρόνια εκείνα σώζεται ακόμα μια αιωνόβια ελιά που ανθίζει και καρποφορεί έως σήμερα. Βρίσκεται κοντά στο Βοτανικό κήπο της Αθήνας, πλάι στην Ιερά Οδό και είναι γνωστή με την ονομασία «Ελαία του Πλάτωνος». Σύμφωνα με την παράδοση, κάτω από τον ίσκιο της αναπαυόταν ο μεγάλος φιλόσοφος Πλάτων. Η ελιά αυτή είναι ζωντανό συμβολικό μνημείο του αρχαίου αθάνατου πολιτισμού της Ελλάδας, που χάθηκε στο διάβα των αιώνων. Ύστερα από πολλά χρόνια πάνω στο όρος των «Ελαιών», στην Ιερουσαλήμ, κάτω από το φύλλωμα μιας ελιάς προσευχήθηκε λίγο πριν από το μαρτύριο του ο Ιησούς, αγιάζοντας έτσι τις ρίζες του αιωνόβιου δέντρου της ειρήνης με τον ιδρώτα της αγωνίας του.

Το λάδι τροφοδοτεί τα ταπεινά κανδήλια που καίνε μπροστά στα εικονοστάσια των ναών και των χριστιανικών σπιτιών, σκορπώντας το γλυκό φως τους μπροστά στις γαλήνιες μορφές των αγίων και μαρτύρων του Χριστιανισμού.

Γλυκόφυλλη η ελιά τον ίσκιο διπλώνει
το φουντωμένο κλήμα που και που
το ψηλαφούν οι χαμηλοί της κλώνοι,
γερμένοι από το βάρος του καρπού.

Αντίκρυ, σκοτεινό το ερημοκλήσι,
με πόθο και μ' αγάπη τη θεωρεί
γιατί το καντηλάκι πούχει σβήσει
το φως του απ' τον καρπό της καρτερεί.

Εκτός από τον Πολέμη που έγραψε τους παραπάνω στίχους, πολλοί άλλοι ποιητές τραγούδησαν την ελιά σαν συμβολικό δέντρο της ειρήνης και της αρχαίας ελληνικής δόξας.

Πυρηνοτρήτης: Είναι ένα μικρολεπιδόφτερο, που για την Ελλάδα είναι, μετά το δάκο, το δεύτερο σε σειρά σπουδαίο έντομο. Έχει τρεις γενιές το χρόνο: τη φυλλόβια που τρέφεται μέσα σε στοές στα φύλλα, την ανθόβια που τρέφεται με τα άνθη, και την καρπόβια που τρέφεται με τους καρπούς, οι οποίοι τελικά πέφτουν απ' το δέντρο. Οι γενιές αυτές έχουν και τους αντίστοιχους μήνες, η φυλλόβια όπου γίνεται το φθινόπωρο, η ανθόβια την άνοιξη και η καρπόβια το καλοκαίρι. Για την αποτελεσματικής καταπολέμηση αυτής της αρρώστιας συνιστώνται ψεκασμοί ή σκονίσματα των ελαιόδενδρων με διάφορα εντομοκτόνα. Τα παρασιτοκτόνα που έχουν βρεθεί δεν είναι ικανά να επιτύχουν τη βιολογική καταπολέμηση του πυρηνοτρήτη. Ο ψεκασμός μικροβιακών σκευασμάτων, παρ' ότι ελπιδοφόρος, δεν έχει επεκταθεί όσο θα έπρεπε.

Ζευζέρα: Είναι ξυλοφάγο λεπιδόφτερο, που τα τελευταία χρόνια άρχισε να προκαλεί σοβαρές ζημιές στα ελαιόδενδρα της Ελλάδος, ιδίως σε λιπαινόμενα και αρδευόμενα ελαιοκτήματα. Στα νησιά του Αιγαίου το έντομο αυτό αποτελεί τον υπ' αριθμό δύο εχθρό της ελαιοκαλλιέργειας μετά το δάκο. Τα ενήλικα (πεταλούδες) έχουν χρώμα λευκό, με πτέρυγες ημιδιαφανείς με μαύρες κηλίδες, μεταλλικές, σε σχήμα στρογγυλό ή ωοειδές. Στο θώρακα φέρει έξι ή εφτά κηλίδες. Το μήκος του σώματος των θηλυκών είναι εικοσιπέντε με σαράντα χιλιοστόμετρα και το άνοιγμα των πτερυγίων εξήντα με εβδομήντα χιλιοστόμετρα. Τα άρρενα είναι μικρότερου μεγέθους. Οι πεταλούδες εμφανίζονται τον Ιούνιο και μπορεί να συλληφθούν μέχρι το Σεπτέμβριο. Η διάρκεια ζωής τους είναι μία με δύο εβδομάδες. Ο βιολογικός κύκλος του εντόμου συμπληρώνεται σε ένα ή δύο χρόνια, ανάλογα με το χρόνο απόθεσης των αυγών. Η ζημιά προκαλείται από τις προνύμφες (σκουλήκι) που ορύσσουν στοές στους κλάδους και στον κορμό του δέντρου, με αποτέλεσμα το σπάσιμο των κλάδων και την ξήρανση του δέντρου. Η καταπολέμηση είναι δύσκολη, γιατί οι προνύμφες είναι καλυμμένες στις στοές τους. Συνιστάται: η αφαίρεση και το κάψιμο των κλάδων οι οποίοι έχουν προσβληθεί, η θανάτωση των προνυμφών μέσα στις στοές με έγχυση εντομοκτόνων και σφράγισμα των οπών^ η παγίδευση των ενηλίκων με πλαστικά ποτηράκια στις οπές εξόδου ή με φωτοπαγίδες υπεριώδου φωτός^ ο ψεκασμός των ελαιοδένδρων είναι πέντε με εφτά φορές το θέρος με ισχυρά εντομοκτόνα όπως Dimecron, Diethion ή Meninphos.

Βαμβακάδα: Η βαμβακάδα, που αναπτύσσεται στις ανθοταξίες της ελιάς την άνοιξη, οφείλεται στη συσσώρευση της λευκής κηρώδους ουσίας που εκκρίνει η άπτερη πράσινη προνύμφη του εντόμου, κάτω από την οποία προφυλαγμένη αποζυμά χυμούς από τα φύλλα και τα άνθη, προκαλώντας και ανθόρροια. Τα ενήλικα διαχειμάζουν και αρχίζουν να γεννούν αυγά το Μάρτιο, συνεχίζοντας μέχρι τον Ιούνιο. Υπάρχει μόνο μια γενιά το χρόνο. Για την καταπολέμησή του συνιστάται ψεκασμός των ελαιοδένδρων με οργανοφωσφορικά εντομοκτόνα στην αρχή της άνθησης.

Μαργαρόνια: Είναι μικρολεπιδόφτερο, λευκού χρώματος με μήκος σώματος δεκαπέντε χιλιοστομέτρων. Οι υποπράσινες προνύμφες ζουν ομαδικά σε φωλιές που σχηματίζουν με μετάξινα νήματα συνενώνονται τις κορυφές των τρυφερών βλαστών. Είναι νυκτόβιες και τρώνε τόσο τα φύλλα όσο και τους καρπούς. Τελευταία οι προσβολές από το έντομο αυτό παρουσιάζουν έξαρση. Έχει τέσσερις με πέντε γενιές το χρόνο. Για την καταπολέμησή του συνιστώνται ψεκασμοί νωρίς την άνοιξη με οργανοφωσφορικά εντομοκτόνα

Κηκιδόμυνα: Είναι δίπτερο έντομο και δεν προκαλεί σοβαρές ζημιές στην Ελλάδα. Προβλήματα έχουν σημειωθεί στην Κρήτη, στην περιοχή Χανίων. Τα ενήλικα εμφανίζονται μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου. Οι προνύμφες τρέφονται από το κάμβιο των μικρών κλάδων, προκαλώντας την ξήρανσή του. Η ζημιά έχει ιδιαίτερη σημασία σε νεαρά δενδρύλλια και σε αναβλαστάνοντα δέντρα μετά από καρατόμηση. Για την καταπολέμηση συνιστώνται ψεκασμοί με οργανοφωσφορικά εντομοκτόνα, την άνοιξη, κατά την έξοδο των ενηλίκων.

Φλοιοτρίβης: Είναι ένα μικρού μεγέθους, δύο με τριών χιλιοστομέτρων, κολεόπτερο (σκαθάρι), με μαύρο χρώμα και με κεραίες σε σχήμα τρίαινας. Προκαλεί σοβαρές ζημιές και διαιωνίζεται σε κομμένα κλαδιά που εγκαταλείπονται στον ελαιώνα μετά την κλάδευση. Τα ενήλικα ανοίγουν στοές διατροφής, αρχικά και στη συνέχεια στοές αναπαραγωγής, όπου αποθέτουν τα αυγά τους. Κατά τη διάνοιξη των στοών ζημιώνεται το διετές ξύλο, οπότε καταστρέφεται και η παραγωγή του επόμενου έτους, μια και η ελιά καρποφορεί σε διετές ξύλο. Οι στοές αναπαραγωγής έχουν σχήμα κεφαλαίου Υ και στη βάση υπάρχει ο νυφικός θάλαμος, όπου γίνεται η σύζευξη των δύο φύλλων. Οι προνύμφες ορύσσουν στοές κάθετες προς τη μητρική και παράλληλες μεταξύ τους, μέσα στις οποίες αναπτύσσονται για σαράντα με πενήντα ημέρες. Το έντομο έχει τρεις γενιές το χρόνο. Για την καταπολέμηση αυτής της αρρώστιας συνιστώνται πλήρεις καλλιεργητικές φροντίδες και ιδιαίτερη προσοχή στο κλάδεμα, γιατί πρέπει να αφαιρούνται οι ασθενικοί κλαδίσκοι. Κάψιμο των προσβεβλημένων κλαδίσκων. Τοποθέτηση ημίξερων κλαδίσκων ως παγίδων ωοτοκίας κάτω απ' τα δέντρα. Ψεκασμοί των ελαιόδενδρων με ισχυρά εντομοκτόνα όπως είναι και το Dieldrin και διάφορα άλλα.

Φλοιοφάγος: Είναι κολεόπτερο (σκαθάρι) μήκους τριών ή τεσσάρων χιλιοστομέτρων, μαύρου χρώματος, με κεραίες που απολήγουν σε ρόπαλο. Προκαλεί ζημιές ορύσσοντας στοές στους κλάδους και στον κορμό των ελαιόδενδρων. Για την καταπολέμηση του συνιστώνται ψεκασμοί με ισχυρά εντομοκτόνα όπως και το Dieldrin.

«  Προηγούμενo άρθρo	Επόμενo άρθρo  »