Σερβιτόρος της Εύβοιας
Newsletter - Μάθετε πρώτοι τα νέα
  Eγγραφή
 980 εγγεγραμμένα μέλη Διαγραφή
Αναζήτηση στον "Σερβιτόρο"

Όλες οι λέξεις   Οποιαδήποτε
Αναζήτηση στον Eυβοϊκο κατάλογο
17 Φεβρουαρίου 2005
 
ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ
Μάθετε για τον Φριζή Μαρδοχαίο

ΔΕΛΤΙΑ ΤΥΠΟΥ
Μπορείτε να στείλετε δελτία τύπου στο email [email protected]
και στο fax 2221079394


 
Συζητήστε το θέμα στο forum
Ιούλιος 2001
Σχετικά με το ναϊσκο του Αγίου Νικολάου στη Λίμνη Β. Ευβοίας

Όπως είναι γνωστό το ενοριακό σύστημα καθορίζει την εκδήλωση της παραδοσιακής θρησκευτικής συμπεριφοράς των κατοίκων ενός τόπου, τουλάχιστον όσον αφορά στην ορθόδοξη χριστιανική θρησκεία και στις εκδηλώσεις της. Κέντρο της ενορίας είναι ο ναός, πολιούχος του πολίσματος και τα εξαρτήματά του, που απαρτίζουν το οικοδομικό του σύνολο.

Στη Λίμνη της Β. Ευβοίας, περίπου στα τέλη του 1842, ολοκληρώθηκε η οικοδόμηση «λαμπρότατης εκκλησίας ήτις εγένοτο δια συνδρομής των δημοτών της» αφιερωμένη στη «Γέννηση της Θεοτόκου». Η οικοδόμησή της, που διήρκεσε σχεδόν πέντε χρόνια (1837-1842) υπαγορεύτηκε από την εμφανέστατη δημογραφική ανέλιξη του πολίσματος, ιδιαίτερα στην περίοδο 1832-1842 και από τη διαμόρφωση της κοινωνικής ιδεολογίας της Λιμνιώτικης κοινωνίας. Ο ενοριακός ναός, ως άξονας αναφοράς του χώρου, καθόρισε στη συνέχεια, σε μεγάλο βαθμό την πολεοδομική φυσιογνωμία του μετεπαναστατικού οικισμού, καθώς στην περίμετρό του εμφανίστηκε έντονη οικιστική δραστηριότητα, ενώ παράλληλα, οργάνωσε το λειτουργικό χρόνο των ενοριτών, με τις θρησκευτικές τελετές του ετήσιου εορτολογικού κύκλου (πανηγύρια, λιτανείες, εορτές, μυστήρια κ.ά.).

Μέχρι και το 1850 στον αστικό ιστό της Λίμνης υπήρχαν, εκτός από τον ενοριακό ναό, δύο ακόμη ναΐσκοι, το μετόχι της μονής Γαλατάκη «Παναγία των Καλογραιών», στο βόρειο τμήμα της Λίμνης και ο Αγιος Νικόλαος, στη νοτιοδυτική βάση του βράχου, επάνω στον οποίο ήταν κτισμένη η «Γέννηση της Θεοτόκου». Μία προσπάθεια στα 1845, από την ισχυρή επαγγελματική τάξη των πλοιάρχων, να ανοικοδομήσουν το δικό τους λατρευτικό κέντρο, το ναό της Αγίας Τριάδας, απέτυχε, καθώς συνάντησε την αντίδραση του Αρχιεπισκόπου Ευβοίας Νεόφυτου. Στη συνέχεια οι γενικότερες διαδικασίες ιδεολογικής συγκρότησης της Λιμνιώτικης κοινωνίας επιτάχυναν τις διεργασίες οικοδόμησης και άλλων ναΐσκων, στο αστικό περίγραμμα της κωμόπολης. Με πρωτοβουλία του πλοιάρχου Λυμπέριου Μαναρίτσα οικοδομήθηκε στα 1851, επάνω στα ερείπια ρωμαϊκού λουτρού, το οποίο στη συνέχεια φιλοξένησε παλαιοχριστιανική βασιλική (5ος-6ος αιώνας), το εκκλησίδιο της Ζωοδόχου Πηγής ή «Παναγίτσας», όπως έχει καθιερωθεί στη συνείδηση των πιστών. Το ίδιο συνέβη και με το ναό της Αγίας Τριάδος που ανοικοδομήθηκε στο διάστημα 1862-1866, από μέλη της οικογένειας Βρυσιώτη, επάνω στα ερείπια παλαιότερου ναού, ο οποίος καταστράφηκε, σύμφωνα με αρχειακό έγγραφο, περίπου στα 1815.

Από τους παραπάνω ναΐσκους της Λίμνης, αυτός του Αγίου Νικολάου, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς η ιστορία του συμβαδίζει με τις εκκλησιαστικές αλλά και τις εκπαιδευτικές διεργασίες που σημάδεψαν την εξέλιξη της κωμόπολης. Όπως αναφέραμε ο Αγιος Νικόλαος βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα του ενοριακού ναού «Γέννησης της Θεοτόκου», επάνω στον κεντρικό οδικό άξονα, ο οποίος συνδέει τη Λίμνη με τους γύρω οικισμούς. Ο ναΐσκος έχει κανονικό προσανατολισμό. Οι δύο άτονες προεξοχές των χορών στη βόρεια και νότια πλευρά, σε συνδυασμό με το σταυροειδή εγγεγραμμένο τύπο κατόψεως, τον τοποθετούν τυπολογικά στους απλουστευμένους αγιορείτικους. Στις απλουστεύσεις του μπορούμε να τοποθετήσουμε επίσης και την ελαφρά προεξοχή της τρίπλευρης κόγχης του ιερού. Ο οκταγωνικός εξωτερικά και κυλινδρικός εσωτερικά τρούλος ξεπηδά από μια τετράγωνη, ελάχιστα ορατή βάση στη στέγη και στηρίζεται σε άριστη κατάσταση, με φορητές εικόνες να κοσμούν τους τοίχους του. Ξύλινο, απλό στην κατασκευή, ελαιοχρωματισμένο τέμπλο, απομονώνει οπτικά το ιερό από τον υπόλοιπο ναό. Ο φωτισμός του κυρίως ναού επιτυγχάνεται κατά κύριο λόγο από τα δύο τοξωτά, μεγάλων διαστάσεων, παράθυρα στο βόρειο και νότιο τοίχο και τον κυκλικό φεγγίτη στο δυτικό τοίχο, ακριβώς επάνω από τη μοναδική είσοδο. Το ιερό φωτίζεται από παρόμοιο κυκλικό φεγγίτη και μικρό μονόλοβο παράθυρο στην κόγχη του.

Στοιχεία, σχετικά με τον αρχικό χρόνο ανέγερσης του ναΐσκου εξακολουθούν να λανθάνουν, ενώ πιθανή συσχέτισή του, με την ιστορική μονή Αγίου Νικολάου Γαλατάκη, δεν προκύπτει από τις υπάρχουσες πηγές.

Ωστόσο ο εντοπισμός ενός σημαντικού αρχειακού τεκμηρίου πιστεύω ότι θα συμβάλλει στον, κατά προσέγγιση, προσδιορισμό, του χρόνου ανέγερσης του Αγίου Νικολάου. Συγκεκριμένα σε έκθεση του Δημάρχου Αιγαίων Αγγελή Φλώκου, προς τον Αρχιεπίσκοπο Χαλκίδας Καλλίνικο, χρονολογημένη στις 23 Ιουλίου 1868, διαβάζουμε «...εκ των παρεκκλησίων (της Λίμνης) άλλα μεν σώζονται από την επανάστασιν, αλλά ανεκαινίσθησαν κατόπιν και άλλα προ ετών ορθώθησαν». Έχοντας λοιπόν ως δεδομένο το παραπάνω απόσπασμα, μπορούμε να τοποθετήσουμε το ναΐσκο του Αγίου Νικολάου μάλλον μεταξύ εκείνων των παρεκκλησίων που προϋπήρχαν της επανάστασης και ανακαινίσθηκαν, αμέσως μετά την επανακατοίκηση της Λίμνης. Και αυτό διότι όπως θα δούμε αμέσως παρακάτω, ήδη στα 1837, ο ναΐσκος χρησιμοποιείται από τους ενορίτες.

Η πρώτη σαφής και έγκυρη μαρτυρία για τον Αγιο Νικόλαο εντοπίζεται σε περιληπτική εγγραφή στο Πωτόκολλον των Εισερχομένων και Εξερχομένων και Διεκπεραιώσεως του 1837. Σύμφωνα με το κείμενο της εγγραφής, ο τότε Δήμαρχος Αιγαίων Στέφανος Παππάς ορίζει επιτροπή δημοτών «δια να συνάξωσιν παίδας να διδάσκωνται επί του παρόντος εις απλοδιδασκαλείον εις τον ναόν του αγίου Νικολάου».

Κατά τη διάρκεια ερευνών μου στο Τοπικό Αρχείο Λίμνης για την ανεύρεση στοιχείων που θα χρησιμοποιηθούν στη συγγραφή μελέτης για τον ενοριακό ναό της Γέννησης της Θεοτόκου, είχα την τύχη να εντοπίσω ορισμένα σημαντικά έγγραφα, που μας παρέχουν σε διαχρονικότητα, πληροφορίες για τη λειτουργία του ναΐσκου από επανακατοίκηση της Λίμνης, ως και τα τέλη του 19ου αιώνα.

Αρχικά σε «Πίνακα Εξωκλησιών και Παρεκκλησιών του Δήμου Αιγαίων», ο οποίος συντάχθηκε στα 1857, συναντούμε μια πρώτη περιγραφή της κτιριακής του κατάστασης, καθώς και ορισμένα στοιχεία για τις λατρευτικές δραστηριότητες που φιλοξένησε. Ο ναΐσκος περιγράφεται σε «μετρία κατάστασις διατήρησις», αλλά παρόλα αυτά «είκοσι ιεροτελεστίαι», τελούνται σ' αυτόν, την ίδια χρονιά. Ο αριθμός αυτός των είκοσι ιεροτελεστιών είναι ο μεγαλύτερος, σε σύγκριση με αυτές που τελέσθηκαν στα υπόλοιπα παρεκκλήσια και εξωκλήσια της Κωμόπολης.

Στη συνέχεια από ένα σώμα εννέα εγγράφων, που αφορούν όλα στον Αγιο Νικόλαο, θα παρουσιάσουμε άγνωστες πτυχές της ιστορικής πορείας και λειτουργικότητας του ναΐσκου. Αφορμή για τη σύνταξη των εννέα εγγράφων -που είναι αιτήσεις, πρακτικά συνεδριάσεων δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων και αναφορές προς τη Νομαρχία- πρόσφερε η αίτηση που υπέβαλε στις 7 Μαρτίου 1897, ο Αριστείδης Βαρβούζος, στο κοινοτικό συμβούλιο Λίμνης και ζητούσε να του παραχωρηθούν δύο «στρέμματα κοινοτικής γης εις το δυτικόν μέρος της πόλεως και κάτωθι του δημοσίου δρόμου και εκείθεν της θέσεως «Γεωργάκη αμπέλι», με σκοπό να «εγείρη δι' εξόδων του Ναόν επ' ονόματι του αγίου Νικολάου». Η αίτησή του εξετάστηκε από το κοινοτικό συμβούλιο Λίμνης, στις 17 Μαρτίου 1897. Ο πρόεδρος Αταμούλης Βαρβούζος και τα μέλη του αποφάνθηκαν θετικά στο αίτημα του συνδημότη τους. Οι μοναδικοί όροι που έθεσαν στον ενδιαφερόμενο ήταν α) «όπως ο ανεγερθησόμενος ναός ανήκει εις την κοινότητα και να διέπεται κατά την περί κοινοτήτων νόμον και β) «επί τούτω προ της ενάρξεως πάσης εργασίας ο διαληφθείς Αριστείδης Βαρβούζος οφείλει να συντάξη μετά του κοινοτικού συμβουλίου το κατάλληλον έγγραφον».

Ωστόσο η εξέλιξη της υπόθεσης πήρε εντελώς διαφορετική τροπή όταν παραπέμφθηκε για έγκριση στο Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αιγαιών. Στη συνεδρίαση της 23 Μαρτίου 1897, τα δώδεκα μέλη του και ο δήμαρχος Ανδρέας Ι. Βρυσιώτης αποφάνθηκαν ότι: «δεν εγκρίνεται η υπ' αριθ. 16 Πράξις του Κοιν. Συμβουλίου Λίμνης απορριπτομένης της σχετικής αιτήσεως του Αριστ. Βαρβούζου». Το σκεπτικό της απόφασης του δημοτικού συμβουλίου έχει τεράστιο ιστορικό ενδιαφέρον, όχι τόσο για τους λόγους που οδήγησαν στην απόρριψη της αίτησης - αυτοί αφορούν σε υποψίες ότι η ανέγερση ιερού ναού θα οδηγούσε στην «άρση του υπάρχοντος Ναού, επειδή κείται εν τω μέσω των οικιών του αιτούντος και του Σταμούλη Βαρβούζου, Προέδρου του Κοιν. Συμβουλίου και θείου του αιτούντος»- όσο για τις σημαντικές πληροφορίες που περιέχει και αφορούν στο ιστορικό του ναΐσκου του Αγίου Νικολάου.

Τα ουσιώδη ιστορικά στοιχεία που περιέχονται στο πρακτικό της απόφασης του δημοτικού συμβουλίου είναι τα παρακάτω:

α) Ο ναΐσκος ήταν κατασκευασμένος «προ αμνημονεύτων χρόνων». Η παραπάνω σαφέστατη μαρτυρία επιβεβαιώνει τα επιχειρήματα, που παραπάνω αναπτύξαμε σχετικά με την τοποθέτηση του ναΐσκου σε περίοδο, λίγο πριν την επανάσταση.

β) «ο υπάρχων ναός χρησιμεύει ως καθολικός, οσάκις διενεργούνται επισκευάσιμες και επιδιορθώσεις του Ενοριακού Ναού».

γ) «Επισκευασθείς προ ενός έτους περίπου, δαπάναις του Ν. Γκίκα».

δ) «διότι ουδ' αυτό το Δημόσιον απήτησε την άρσιν αυτού από το 1885, ότε κατεσκευάσθη η αμαξητή οδός η συγκοινωνούσα με την επαρχία Χαλκίδος και Ξηροχωρίου».

Όπως γίνεται φανερό, από τις παραπάνω αρχειακές τεκμηριώσεις, ο Αγιος Νικόλαος ήταν μαζί με την Παναγία των «Καλογραιών», ένα από τα αρχαιότερα εκκλησίδια της Λίμνης με σημαντική λειτουργικότητα στο ενοριακό επίπεδο. Έτσι εξηγούνται για παράδειγμα οι πολυεπίπεδες χρήσεις του, όπως «απλοδιδασκαλείου» στα 1837 και ενοριακού ναού, με μεγάλο αριθμό ιεροτελεστιών, όχι μόνον στα 1856, που αναφέρθηκε παραπάνω, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις κατά τις οποίες ο ενοριακός ναός «Γέννηση της Θεοτόκου», δέχθηκε καλλωπιστικές παρεμβάσεις. Όσον αφορά στη σημερινή του μορφή, αυτή δόθηκε στην επισκευή του 1896, με έξοδα του ενορίτη Ν. Γκίκα.

Επιστρέφοντας στην υπόθεση Αρ. Βαρβούζου, έχουμε να παρατηρήσουμε ότι αυτή τελικά δεν προχώρησε, καθώς ο ενδιαφερόμενος απέσυρε το ενδιαφέρον του, παρόλο που ο θείος του και πρόεδρος του κοινοτικού συμβουλίου Λίμνης, πέτυχε τη θετική γνωμοδότηση της Νομαρχίας. Έτσι ο ναΐσκος του Αγίου Νικολάου διατηρήθηκε αλώβητος στο πλέγμα των παρεκκλησιών της Λίμνης και συνέχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στο πλήρωμα της ενορίας.

Η όψη της ενοριακής πραγματικότητας του 1897, που λίγο πριν περιγράψαμε, αντανακλά όλα εκείνα τα συγκρουόμενα συναισθήματα των ενοριτών για τον Αγιο Νικόλαο. Οι ψυχολογικές και λατρευτικές σχέσεις που εμπλέκονται στη ενοριακή ζωή, προσδιορίζουν σε σημαντικό βαθμό τη θρησκευτική ζωή της Λίμνης, του 19ου αιώνα. Από τη μια ενορίτες, συγγενείς μεταξύ τους, που αποβλέπουν με πολιτικές αποφάσεις στην «άρση» ενός σημαντικού λατρευτικού μνημείου της πόλης τους, επειδή τυχαίνει να εμποδίζει την επικοινωνία των κατοικιών τους και από την άλλη η πλειοψηφία των δημοτών να προσπαθεί να το αποτρέψει. Τελικά η κοινή λογική, που υπαγορεύτηκε από το κοινό συμφέρον δρομολόγησε τις εξελίξεις. Το εξάρτημα του ενοριακού ναού, ο Αγιος Νικόλαος, που βρέθηκε, για πάνω από 60 χρόνια, σε άμεση σχέση με τα εκκλησιαστικά, εκπαιδευτικά και πολεοδομικά δρώμενα της κωμόπολης, καθόρισε την προοπτική της αναγκαιότητάς του.
Βασίλειος Δούκουρης


 «  Προηγούμενo άρθρoΕπόμενo άρθρo  » 

ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ
Από το Ελύμνιο στη Θράκη για την Ολυμπιακή Ιδέα

Πρότεινε την σελίδα σε κάποιον φίλο


 
Στο ΑΣΕΠ οι υποψήφιοι...
Νεκροταφεία σε πρώτη γραμμή
Οι κατασκηνωτές και τα παραθαλάσσια χωριά τους
Το γήπεδο Λίμνης δεν μπορεί να χρησιμέψει πιά ούτε για αγώνες μότο-κρος!
Εξετάσεις Λυκείων: Η μεταρρύθμιση της μεταρρύθμισης και βλέπουμε
Μετακόμισε η ΔΟΥ Λίμνης
Οι δρόμοι της Λίμνης
Εκδήλωση για τον Αγγελή Γοβιό
Γιάννης Γιανιτσούδης: Θα κατέβω ως υποψήφιος Δήμαρχος με προϋποθέσεις...
Δημήτρης Κατσίνης: Λάθη της σημερινής δημοτικής αρχής οδήγησαν το κάμπινγκ Ηράκλη στο κλείσιμο
Διεθνής συνάντηση νέων στη Λίμνη Ευβοίας με πρωτοβουλία του Δικτύου "Μεσόγειος SOS"
Ελύμνια 2001
Συναντήσεις και πορεία στην Αθήνα από την Επιτροπή Ανέργων
Εικόνες από τη Βόρεια Εύβοια
Διαμαρτυρίες των κατοίκων για τα βοθρολύματα
Σχετικά με το ναϊσκο του Αγίου Νικολάου στη Λίμνη Β. Ευβοίας
Διαμαρτυρία του Συλλόγου ετεροδημοτών των εξ Ωρεών Ευβοίας
Λαϊκή συνέλευση στο Δήμο Νηλέως
Πολιτιστικές εκδηλώσεις στους δήμους Κηρέως και Νηλέως
Το νερό στη Γερακιού
Επερώτηση του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Γιώργου Παπαγεωργίου για την αξιοποίηση ιαματικής πηγής στην Αιδηψό
Επερώτηση του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Γιώργου Παπαγεωργίου για την επιδότηση νέων επαγγελματιών στους Δήμους Νηλέως, Κηρέως, Ελυμνίων
Γιάννης Περήφανος: Οι Δήμοι δεν είναι υπεύθυνοι για την ανεργία οι κυβερνήσεις θα πρέπει να απολογούνται
Εμπορικός Σύλλογος Λίμνης και Ενωση Επαγγελματοβιοτεχνών Λίμνης
Κάτω η τουριστική κίνηση
Σχόλια από τη Βόρεια Εύβοια
Αντίλογος για το ξωκλήσι της Αγ. Ελένης
Ελέγχων συνέχεια στο Λύκειο Λίμνης...
Τα χωριάτικα του Χρήστου Κοκκινομηλιώτη
Β΄ Ερασιτεχνική: Το μεγάλο τοπικό
Ναυταθλητικός Σύλλογος Ιστιαίας
Τα Καμάρια γιόρτασαν την άνοδο
Καλοκαιρινά αθλητικά!
Τρελές αγελάδες και διατροφή
 
Δεκέμβριος 2004 - (24 άρθρα)
Νοέμβριος 2004 - (32 άρθρα)
Οκτώβριος 2004 - (26 άρθρα)
Σεπτέμβριος 2004 - (33 άρθρα)
Ιούλιος 2004 - (24 άρθρα)
Ιούνιος 2004 - (39 άρθρα)
Μάιος 2004 - (26 άρθρα)
Απρίλιος 2004 - (28 άρθρα)
Φεβρουάριος 2004 - (44 άρθρα)
Ιανουάριος 2004 - (15 άρθρα)
Δεκέμβριος 2003 - (35 άρθρα)
Νοέμβριος 2003 - (27 άρθρα)
Οκτώβριος 2003 - (33 άρθρα)
Σεπτέμβριος 2003 - (29 άρθρα)
Ιούλιος 2003 - (28 άρθρα)
Ιούνιος 2003 - (32 άρθρα)
Μάιος 2003 - (37 άρθρα)
Απρίλιος 2003 - (33 άρθρα)
Μάρτιος 2003 - (25 άρθρα)
Φεβρουάριος 2003 - (34 άρθρα)
Ιανουάριος 2003 - (12 άρθρα)
Δεκέμβριος 2002 - (21 άρθρα)
Νοέμβριος 2002 - (21 άρθρα)
Οκτώβριος 2002 - (11 άρθρα)
Σεπτέμβριος 2002 - (24 άρθρα)
Ιούλιος 2002 - (22 άρθρα)
Μάιος 2002 - (37 άρθρα)
Απρίλιος 2002 - (21 άρθρα)
Μάρτιος 2002 - (25 άρθρα)
Ιανουάριος 2002 - (15 άρθρα)
Δεκέμβριος 2001 - (21 άρθρα)
Νοέμβριος 2001 - (29 άρθρα)
Σεπτέμβριος 2001 - (25 άρθρα)
Ιούλιος 2001 - (34 άρθρα)
Ιούνιος 2001 - (33 άρθρα)
Μάιος 2001 - (32 άρθρα)
Απρίλιος 2001 - (33 άρθρα)
Φεβρουάριος 2001 - (27 άρθρα)
Ιανουάριος 2001 - (22 άρθρα)
Νοέμβριος 2000 - (22 άρθρα)

ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ
Τα πιο μοδάτα wallpapers και ringtones για κινητά τηλέφωνα