Σημασία της ρητίνης ως πρώτης ύλης
Η χρήοη της ρητίνης από τον άνθρωπο είναι γνωστή περίπου από το 500 π.Χ. (περιγράφει την παραγωγή της στην Ελλάδα ο κλασσικός Έλληνας βοτανολόγος Θεόφραστος στην Περί Φυτών ιστορία του). Παραδοσιακά, είναι γνωστή η χρησιμοποίηση της στο καλαφάτι-σμα (=στεγανοποίηση) των ξύλινων πλοίων, στην κατασκευή του υγρού πυρός πολεμι­κής εύφλεκτης ύλης) κατά τους μεσαιωνι­κούς χρόνους, στην παρασκευή του κρασιού ρετσίνα στην Ελλάδα από αμνημονεύτων ετών, και στην παρασκευή εμπλάστρων για ιατρικούς σκοπούς.

Σήμερα, η εικόνα των χρήσεων έχει αλλάξει τελείως. Η ρητίνη χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη παραγωγής μεγάλης ποικιλίας μοντέρ­νων βιομηχανικών προϊόντων. Το νέφτι, δηλα­δή το υγρό κλάσμα απόσταξης της ρητίνης, αποτελεί χρήσιμη ύλη στις βιομηχανίες υφα­σμάτων, χρωμάτων, αρωμάτων, καλλυντικών, φαρμάκων, λιπαντικών ουσιών, συνθετικών ρητινών, κ.ά. Το κολοφώνιο, δηλαδή το στε­ρεό κλάσμα απόσταξης της ρητίνης, αποτελεί χρήσιμη ύλη στην τυπογραφία, υφαντουργία, μεταλλουργία, και στην παρασκευή ποικιλίας προϊόντων, όπως λιπαντικά, πλαστικά, αντιδιαβρωτικά, αρωματικά κεριά, αδιάβροχα υλι­κά, σφραγίσματα δοντιών, τεχνητά δόντια, έμπλαστρα, συντηρητικά, προσθετικά γεύσης σε τρόφιμα, ποτά και είδη ζαχαροπλαστικής, καταλύτες, επιβραδυντικά της φωτιάς, μου­σαμάδες για δάπεδα, ταπετσαρίες, τεχνητά δέρματα, καλλυντικά, συνθετικό καουτσούκ, εντομοκτόνα, παρκετίνη, μονωτικά, τυπογρα­φική μελάνη, χρώματα, φάρμακα, κόλλες, προσθετικές ύλες στο χαρτί, τσίχλες για μά­σηση, κ.ά. Παρόλη, όμως, την ευρεία χρήση της ρητίνης ως πρώτης ύλης σύγχρονων προϊόντων αιχμής και τις ευοίωνες προοπτικές της, η ρητίνη, που συγκομίζεται με πλήγωση από ζωντανά δέντρα, αντιμετωπίζει προβλήματα αγοράς λόγω υψηλού κοστολο­γίου συγκομιδής. Οι κυριότεροι λόγοι γι' αυτό είναι οι εξής τέσσερις:

1. Την ανταγωνίζεται η παραγωγή ρητίνης-υποπροϊόντος του ξύλου κωνοφόρων, που χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη στην παρα­γωγή χαρτοπολτού με τη θειική μέθοδο. Αυτή η ρητίνη είναι γνωστή με το εμπορικό όνομα τολόιλ (1311 ου στην Αγγλική ορολο­γία). Μορφολογικά, δεν μοιάζει καθόλου με τη ρητίνη. Είναι εστέρες ρητινοξέων και λι­παρών οξέων, κάτι σαν δύσοσμος μαυριδε­ρός σαπουνο-αφρός, αλλά η σύγχρονη χη­μεία έχει βρει τρόπους να παράγει απ' αυτό τα ίδια σχεδόν προϊόντα με εκείνα, που πα­ράγει από την καθαρή ρητίνη των δέντρων.
2. Ανάλογος είναι ο ανταγωνισμός και από παραγωγή και χρήση ρητίνης από εκχύλι­ση φυσικά δαδοποιημένου ξύλου πρέμνων, κ.λπ. Στις ΗΠΑ, το μεγαλύτερο πο­σοστό ρητίνης προέρχεται από αυτήν την πηγή και από τολόιλ.
3. Η προσφορά στην παγκόσμια αγορά ρητί­νης από την Κίνα σε χαμηλές τιμές. Αυτό συμφέρει επί του παρόντος την Κίνα, επει­δή είναι αναπτυσσόμενη χώρα. Περίπου το 80% της της παγκόσμιας παραγωγής ρητί­νης από ζωντανά δέντρα γίνεται στην Κίνα.
4. Η δημιουργία υποκατάστατων ρητινικών προϊόντων από πετρέλαιο.

Ποιο από τα παραπάνω αίτια επηρέασε περισ­σότερο τη μείωση της παραγωγής ρητίνης από ζωντανά δέντρα δεν είναι εύκολο να εκτι­μηθεί. Αξίζει, όμως, να σημειωθεί, ότι η κατά­σταση αυτή δεν είναι διαχρονικά μόνιμη. Παρά την κρίση, ρητίνευοη σε ζωντανά δέντρα συνε­χίζει να γίνεται σε πολλές χώρες, συμπεριλαμ­βανομένων και των ΗΠΑ, δηλαδή όχι μόνο σε οικονομικά καθυστερημένες χώρες. Αυτό ση­μαίνει, ότι υπάρχουν κάποιες χρήσεις της ρητίνης από ζωντανά δέντρα, που δεν μπορούν να αναπληρωθούν από τολόιλ, πετρέλαιο κ.λπ. Μία από τις χρήσεις αστές είναι, π.χ., για μασώμενες τσίχλες. Έτσι, λοιπόν, η αγορά πά­ντοτε βρίσκει τρόπους να κρατάει ζωντανή τη ρητίνευοη ζωντανών δέντρων, έστω και σε χα­μηλό επίπεδο ετήσιας παραγωγής.

Σημασία της ρητίνευσης για την Ελλάδα
Η ρητίνευση ασκείται στην Ελλάδα συνεχώς τουλάχιστον επί δυόμισυ χιλιάδες χρόνια (από το 500 π.Χ., όπως αναφέρθηκε στο προηγού­μενο υποκεφάλαιο). Πρόκειται για την αρχαιό­τερη σχετική ιστορική αναφορά στην παγκό­σμια ιστορία. Αυτό σημαίνει, ότι η Ελληνική κοινωνία πάντοτε έβρισκε χρήσιμη τη ρητίνη για την ανάπτυξη της. Στο πρώτο τρίτο του περασμένου αιώνα, η Ελλάδα ήταν η πέμπτη στην κατάταξη ρητινοπαραγωγός χώρα του Κόσμου. Η ρητίνευση, ακόμη και σήμερα, που βρίσκεται ιστορικά στο χαμηλότερο της ση­μείο, επιβιώνει και προσφέρει απασχόληση όχι μόνο στις αγροτικές περιοχές (π.χ. Εύβοια), αλλά και και σε περιοχές μεγάλων ευκαιριών απασχόλησης, όπως σε τουριστικές (π.χ. Κασ­σάνδρα) και βιομηχανικές (π.χ. Ελευσίνα). Το ιστορικό αυτό δεδομένο αφ' εαυτού μαρτυρεί, ότι η ρητίνευση στην Ελλάδα οφείλει να στη­ριχτεί, για να συνεχίσει να υπάρχει και στο μέλλον για δύο λόγους: ως εναλλακτική οικο­νομική δραστηριότητα για την Ελληνική κοινω­νία, και ως πανάρχαιο δασοπονικό μοντέλο άξιο μελέτης για τη διεθνή κοινωνία (μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς).

Η έρευνα, που έχει γίνει στην Ελλάδα με βά­ση τα δύο παραπάνω σημεία αναφοράς, έχει αποδείξει, ότι: τα ρητινευόμενα δάση χαλεπίου πεύκης είναι από τα πολυτιμότερα - αν όχι αποκλειστικά τα πολυτιμότερα - δάση της χώρας, αλλά χάνουν μεγάλο μέρος από την αξία τους, όταν σταματήσει η ρητίνευση και αυτό γίνεται αιτία να αποδεκατίζονται από μεγάλες πυρκαγιές. Κοντολογίς, μπορεί με τις τρέχουσες τιμές εμπορίου της ρητίνης να φαίνεται η ρητίνευση σήμερα ως ασύμφορη παραγωγική διαδικασία, όταν όμως εντάσσε­ται στη συνολική λογιστική της δασοπονίας, αποδεικνύεται χρησιμότατο εργαλείο για την προστασία του δάσους και την εξασφάλιση της αειφορίας όλων των άλλων χρήσεων του, που θα μπορούσαν να θεωρούνται σήμερα οικονομικά σπουδαιότερες (οικολογική ισορ­ροπία). Μπορούμε να πούμε, χωρίς καμία δό­ση υπερβολής, ότι η ρητίνευση λειτουργεί για την εξασφάλιση της ισορροπίας στο δά­σος, όπως η χρήση βιταμινών στην υγεία του ανθρώπου. Δεν είναι δηλαδή ζήτημα ποσότη­τας, αλλά ποιότητας.

«  Προηγούμενo άρθρo	Επόμενo άρθρo  »