Δήμοι της αρχαίας Ερέτριας

Η περιοχή της αρχαίας Ερέτριας περιελάμβανε όλη την έκταση, από το Λήλαντα ποταμό δυτικά, μέχρι το μέσο Καρύστου - Στύρων νότια, μέχρι του Αιγαίου πελάγους και της χερσονήσου της Οκτωνιάς ανατολικά, και μέχρι των Κονιστρών και Ξηροβουνίου στα βόρεια, πιθανόν και όλη την περιοχή Κύμης.

Η ερετριακή περιοχή ήταν χωρισμένη διοικητικά σε δήμους, με γνωστό το όνομά τους, όχι όμως και τη θέση τους, εκτός από λίγους. Αυτοί που είναι γνωστοί είναι οι εξής:

1. Αιγίλια, Αιγαλία και Αιγαλήθεν. Βρισκόταν μεταξύ του ποταμού "Ερασινού" και των "Χοιρέων" και ανατολικά της σημερινής Αμαρύνθου, στη θέση Παλαιοχώρα του δήμου Αμαρυνθίων. Έδώ αποβιβάστηκαν οι Πέρσες το 490 π.Χ.
2. Αιγίλεια. Τοποθετείται στο νησάκι απέναντι από τα Στύρα, το σημερινό Στουρονήσι του δήμου Στυρέων. Ήταν μικρός δήμος μετά τον Ε' αιώνα π.Χ..
3. Αιγλεφείρη ή Αιγλέφειρα. Τοποθείται δυτικά και κάτω από τη μονή Αγίου Νικολάου, κοντά στην Ανω Βάθεια του δήμου Αμαρυνθίων, στις πλαγιές του Κοτύλαιου όρους. Η περιοχή σήμερα ονομάζεται Αγλέφαρος.
4. Αλιφήθεν. Η ονομασία του δήμου έγινε γνωστή από μια επιτύμβια επιγραφή εντοιχισμένη σε σπίτι της Ερέτριας. Είναι άγνωστη η ακριβής τοποθεσία του δήμου.
5. Αμάρυνθος. Η αρχαία Αμάρυνθος βρισκόταν στα ανατολικά της Ερετριακής πεδιάδας, αλλά δεν είναι γνωστή η ακριβής θέση της. Τοποθετείται στην Παλαιοχώρα του δήμου Αμαρυνθίων αλλά και από άλλους στη Μαγούλα του δήμου Ερέτριας.
6. Αφαρεύθεν. Βρισκόταν κοντά στην Ερέτρια ή ήταν μέρος της. Ηταν ένας από τους μεγάλους δήμους.
7. Βουδιόθεν. Πρόκειται για μεγάλο δήμο, που σχηματίστηκε το 280 π.Χ. με τη συνένωση άλλων μικρότερων δήμων. Η θέση του δήμου είναι ακαθόριστη. Διασώζονται δύο τοποθεσίες που φέρουν το όνομα Βουδόχη και Βουδόχι. Η μία στα βόρεια του Αλιβερίου, στην περιοχή που περικλείεται μεταξύ Αγίου Λουκά, Ψηλής Ράχης και Αγίου Γεωργίου του δήμου Ταμυνέων, και η άλλη βόρεια της Ερέτριας, μεταξύ του Γέροντα κα της μονής Αρμά.
8. Γρύγχαι, Ρύγχαι, Βρύγχαι, Τρύχαι. Ο δήμος είναι γνωστός από ερετριακές επιγραφές και από τους αθηναϊκούς φορολογικούς καταλόγους. Βρισκόταν στο σημερινό οικισμό Νεοχώρι Βρύσης.
9. Δισμαρόθεν. Τοποθετείται στα ανατολικά των Στύρων, μεταξύ Βαρελαίων και Φυλάγρας του δήμου Μαρμαρίου. Ο δήμος είναι γνωστός από μια επιγραφή.
10. Δύστος. Μεγάλος και σπουδαίος δήμος. Η θέση του είναι γνωστή από επιγραφές, από σαρκοφάγους και από λείψανα της, που υπάρχουν στη Δύστο του δήμου Δυστίων, κοντά στη λίμνη.
11. Έγε-. Γνωστός από επιγραφή. Δεν υπάρχουν ενδείξεις για τη θέση του δήμου.
12. Εξ Ασ-. Τοποθετείται στον όρμο του σημερινού Φηγώντα ή βόρειά του στο Νιμπορειό του δήμου Στυρέων.
13. Εγω-. Γνωστός ο δήμος από επιτύμβια επιγραφή, εντοιχισμένη σε σπίτι της Ερέτριας. Τοποθετείται στη θέση του σημερινού Γυμνού ή στην ευρύτερη περιοχή του δήμου Αμαρυνθίων.
14. Εξ Ενι-. Τοποθετείται στην περιοχή της Ενορίας του δήμου Κύμης.
15. Εξ Εσχάτης. Τοποθετείται στα ανατολικά του Ακταίου του δήμου Μαρμαρίου.
16. Ζάρηξ, Ζάρηκας, Ζαρηκόθεν. Εχουν βρεθεί πολλά λείψανα του δημου στο σημερινό οικισμό Ζάρακες του δήμου Δυστίων, που έχει διασώσει το όνομά του.
17. Ιστιαία. Ο δήμος της Ερέτριας δεν έχει σχέση με την πόλη της βόρειας Εύβοιας, παρά μονάχα στο όνομα. Τοποθετείται στον κόλπο του Αλμυροποτάμου του δήμου Στυρέων.
18. Κοτύλαιον. Ο δήμος βρισκόταν στις δυτικές παρυφές του όρους Κοτύλαιο, όπου ο σημερινός οικισμός Μεταμόρφωση του δήμου Αμαρύνθου.
19. Από Κίλα, Κοίλα. Τοποθετείται στα αριστερά του δρόμου Χάνια Αυλωναρίου - Ορίου του δήμου Αυλώνος, κάπου στη μέση της απόστασής τους. Εχουν βρεθεί τάφοι, κτίρια και όστρακα. Καταστράφηκε τον 8ο ή 9ο αιώνα μ.Χ. από επιδρομές Αράβων πειρατών.
20. Καρκινούσιοι. Διασώζεται το όνομά του στο τοπωνύμιο "Καρκίνιο", κοντά στο Μαρμάρι του δήμου Μαρμαρίου.
21. Κωμαιείς ή Κωμαείς. Πρόκειται για μεγάλο δήμο, που η θέση του όμως δεν είναι γνωστή. Υπάρχει η άποψη ότι πρόκειται για την αρχαία Κύμη ή την περιοχή της.
22. Λάκεθεν. Η θέση του δήμου δεν είναι γνωστή.
23. Μινθουντόθεν. Η θέση του είναι άγνωστη.
24. Εγ Μυ-. Η θέση του είναι άγνωστη.
25. Εγ Νε-, Νέδων. Τοποθετείται στα σημερινά Μανίκια του δήμου Κονιστρών.
26. Ξενιαδών. Η θέση του είναι άγνωστη.
27. Οινο-. Ο δήμος είναι γνωστός από επιγραφή, αλλά η θέση του είναι άγνωστη.
28. Οιχαλία. Τοποθετείται στο λόφο Καστρί, δυτικά του Αυλωναρίου του δήμου Αυλώνος.
29. Πανα-. Αγνωστη η θέση του.
30. Πεν-. Αγνωστη η θέση του.
31. Περ-. Αγνωστη η θέση του.
32. Παρθένιο. Τοποθετείται στο σημερινό οικισμό Παρθένι του δήμου Ταμυνέων, που έχει διασώσει το όνομά του.
33. Περαόθεν, Περαείς. Τοποθετείται στο σημερινό οικισμό Περιβόλια, ανατολικά του Νεοχωρίου του δήμου Αυλώνος.
34. Πέτρη. Τοποθετείται στον οικισμό Πετριές του δήμου Δυστίων, που έχει διασώσει το όνομα.
35. Εκ Πλα-. Αγνωστη η θέση του.
36. Πτεχές, Πτεχήθεν. Βρισκόταν ανατολικά της Ερέτριας και αμέσως μετά τα τείχη της. Αρχικά ήταν αβαθής αμμώδης έκταση της θάλασσας που μεταβλήθηκε σε έλος, εξαιτίας του οποίου απλώθηκε στην αρχαία Ερέτρια ελονοσία. Υπάρχει ακόμα η άποψη ότι η Πτεχές ήταν η σημερινή λίμνη του Δύστου.
37. Ραφιεύθεν. Βρίσκεται στη νότια όχθη του χειμάρρου "Χόνδρος" και απέναντι από το εξωκλήσι Αγ. Νικολάου στου Λούγκα, που ήταν μετόχι της μονής Κλιβάνου. Βρίσκεται 8 χιλιόμετρα βόρεια του Αλιβερίου του δήμου Ταμυνέων. Ο τόπος είναι γεμάτος από όστρακα και έχουν βρεθεί μαρμάρινες σαρκοφάγοι, κοινοί τάφοι, οδός σκυροστρωμμένη και λείψανα κτισμάτων. Απλωνόταν από τις σημερινές θέσεις Παλιοχώρα, Μάρμαρα μέχρι και την Πλατάνας Ράχη.
38. Σπλη-, Σπλήθεν. Ο δήμος τοποθετείται δυτικά της Ερέτριας, στους λόφους, όπου ήταν η αρχαία Ξηρόπολη του δήμου Ληλαντίων.
39. Σπηλιά. Υπάρχει η άποψη ότι ο δήμος τοποθετείται στο σημερινό οικισμό Σπηλιές, 1 χιλιόμετρο ανατολικά των Κονιστρών.
40. Στύρα, Στυρόθεν. Πρόκειται για ένα από τους μεγάλους δήμους της Ερέτριας. Τα Στύρα έχασαν την ανεξαρτησία τους το 341 π.Χ. και έγιναν δήμος της Ερέτριας.
41. Τάμινα, Τάμιναι, Τάμυναι, Ταμύνηθεν, Ταμύνηθε, Ταμυναιείς, Ταμυνείς. Τοποθετείται στην περιοχή Αλιβερίου ή Αυλωναρίου.
42. Τέμενος. Η θέση του δήμου είναι ακαθόριστη. Μάλλον τοποθετείται στην παραλία Αλιβερίου.
43. Τηλειδών. Έγινε γνωστός από επιγραφή. Τοποθετείται στην περιοχή Κονιστρών - Καδίου - Αγίου Βλασίου του δήμου Κονιστρών.
44. Φαλλάριοι. Εγινε γνωστός από επιγραφή που βρέθηκε στην ακτή της Αμαρύνθου. Τοποθετείται στην περιοχή της Κύμης, ανατολικά της, στον Κάμπο του δήμου Κύμης, όπου βρέθηκαν τάφοι και λείψανα αρχαίου οικισμού. Η θέση ονομάζεται σήμερα "Φαλλάριο".
45. Φηγοείς. Η θέση του είναι ακαθόριστη.
46. Εκ Φηρές. Η θέση του είναι ακαθόριστη.
47. Φλιείς. Τοποθετείται στα δυτικά του Ωρολογίου του δήμου Αυλώνος στη θέση "Φλούδα - Δρυμός", όπου βρέθηκαν λείψανα αρχαίου οικισμού.
48. Χοίρεσι, Χοιρήθεν. Τοποθετείται στην παραλία του Ευβοϊκού, ανατολικά του αρχαίου δήμου της Αιγίλιας.
49. Εκ Χυτ-. Αγνωστη η θέση του.
50. Εξ Ώου. Τοποθετείται στη θέση Βασιλική ή Παλάτι ή Παλιοκκλησιά ή Καντάρη Δέντρα. Είναι στο τρίγωνο των περιοχών Αγίου Γεωργίου - Κρεμαστού - Ωρολογίου. Βρέθηκαν κοινοί τάφοι, σαρκοφάγοι, μυκηναϊκοί τάφοι, όστρακα όλων των εποχών, καθώς και νεκροταφεία.
51. Ωρωπός, Ωρωπόεθν ή Ορώπιοι. Από επιτύμβια στήλη που βρέθηκε μεταξύ Ερέτριας - Βασιλικού, συμπεραίνεται ότι ο δήμος βρισκόταν δυτικά της πόλης, στο σημερινό οικισμό Μαλακώντας. Ίσως όμως και να ήταν ο Ωρωπός της Αττικής, καθώς άνηκε στην Ερέτρια.
52. Αιθιόπιο. Είναι το σημερινό Βασιλικό του δήμου Ληλαντίων.
53. Πτελέα. Βρισκόταν στα αριστερά του ποταμού Μανικιάτη προς το Στόμιο Οξυλίθου του δήμου Κύμης. Βρέθηκαν τάφοι, νομίσματα, θέατρο.
54. Αργυρό. Είναι ο σημερινός οικισμός Αργυρό του δήμου Δυστίων.
55. Κήποι. Είναι ο σημερινός οικισμός Κήποι του δήμου Κονιστρών.
56. Πορθμός. Βρισκόταν στη θέση Μηλάκι του δήμου Ταμυνέων.
57. Κορασίντα, Κορασίδα, Κερασίδα. Βρισκόταν στα νοτιοανατολικά του χωριού Ωρολόγι του δήμου Αυλώνος. Βρέθηκαν σαρκοφάγοι και δύο θαλαμωτοί μυκηναϊκοί τάφοι.
58. Βασιλική ή Παλάτι ή Καμίνια ή Παλιοκκλησιά ή Καντάρη Δένδρα. Βρισκόταν στην κορυφή και στις πλαγιές των λόφων Αγ. Γεωργίου - Σταυροδρόμια Κρεμαστού του δήμου Κονιστρών.
59. Αρτεμισίας. Βρισκόταν νότια του Αγ. Γεωργίου Αυλώνος, όπου υπήρχε ο αρχαίος οικισμός Γούβες.
60. Όριον. Είναι ο σημερινός οικισμός Όριο του δήμου Αυλώνος.
61. Ανδρώνες. Είναι ο σημερινός οικισμός Ανδρωνιάνοι του δήμου Κύμης.
62. Μακρυχώριο. Είναι ο σημερινός οικισμός Μακρυχώριο του δήμου Κονιστρών.
63. Αντήρες. Βρισκόταν δυτικά του Αυλωναρίου, στους πρώτους λόφους.
64. Μαλλίας. Βρισκόταν βόρεια του Αυλωναρίου, προς την Ελαία του δήμου Αυλώνος. Βρέθηκαν λείψανα αρχαίου οικισμού, όπως νομίσματα, θεμέλια κτιρίων, τάφοι.
65. Βοός Αυλή. Τοποθετείται στο σημερινό Μπούφαλο του δήμου Δυστίων.
66. Ακόντιον. Βρισκόταν νότια των Στύρων, στη θέση Διακόπτι του δήμου Στυρέων. Σώζονται ερείπια κτισμάτων.
67. Φυλακή. Τοποθετείται στην περιοχή Αλιβερίου, κοντά στο Μηλάκι του δήμου Ταμυνέων. Το όνομα διασώθηκε σε ένα λόφο του.
68. Ποσίδειο. Τοποθετείται στο πλάτωμα του σημερινού ακρωτηρίου της Οκτωνιάς του δήμου Αυλώνος. Εδώ υπάρχει ιερό προς τιμή του Ποσειδώνα.
69. Λάρυξ -γκος. Τοποθετείται δίπλα και βόρεια της Δύστου του δήμου Δυστίων. Σώζονται ερείπιά του.
70. Όκωλον. Βρισκόταν στα σύνορα Ωρολογίου - Μονοδρίου, δυτικά του δρόμου Ωρολογίου - Μονοδρίου. Βρέθηκαν σαρκοφάγοι, λείψανα κτιρίων και ο τόπος είναι γεμάτος από όστρακα όλων των εποχών, μέχρι τέλους της βυζαντινής περιόδου.
71. Σφήκεια. Ταυτίζεται με τον αρχαίο δήμο Κορασίντα.
72. Βίταλα. Τοποθετείται στο σημερινό οικισμό Βίταλα του δήμου Κύμης.
73. Δρυμών. Τοποθετείται στο σημερινό οικισμό Κόσκινα του δήμου Δυστίων.
74. Αλμυροπόταμον. Τοποθετείται κοντά στο σημερινό οικισμό Αλμυροπόταμο του δήμου Στυρέων.
75. Ξενιαδών. Αγνωστη η θέση του.
76. Πανα-. Αγνωστη η θέση του.
77. Σπυ-. Αγνωστη η θέση του.
78. Πενε-. Αγνωστη η θέση του.
79. Πεο-. Αγνωστη η θέση του.
80. Εκ Πλη-, εκ Πλα-. Αγνωστη η θέση του.
81. Ιρκ-. Αγνωστη η θέση του.
82. Αχερ-. Αγνωστη η θέση του.
83. Ευθην. Αγνωστη η θέση του.
84. Εκ Χα-. Αγνωστη η θέση του.