Λεξιγνωσία

Στο παρόν άρθρο φαίνεται ο ρόλος της δασείας στην ετυμολογία των λέξεων.

Εστία (τζάκι)- εσθίω(τρώγω)
Από το "Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας" του κ. Γεωργίου Μπαμπινιώτη (σελ.681) παραθέτω επιλεκτικά τα εξής άξια προσοχής: {Εστία, εστιατόριο, συν-εστίαση, εστιάζω-εσθίω, εδέσματα, εδώδιμα. Εύκολα θα συνέδεε κανείς ετυμολογικά το αρχαίο ρήμα εσθίω με το εστιατόριο και τη συνεστίαση λόγω της παρεμφερούς σημασίας τους. Εντούτοις οι λέξεις αυτές έχουν διαφορετική ετυμολογική προέλευση. Από τη μια έχουμε το εστία < φωτιά τζάκι σπιτιού>- <σπίτι, οίκος> που έδωσε τα: εστιάτωρ (στην αρχαία δήλωνε τον επικεφαλής των συνεστιάσεων, των συμποσίων), συνεστίαση και εστιατόριο(στην αρχαία δήλωνε την αίθουσα των συμποσίων) - όλα με δασεία από το εστία- και από την άλλη έχουμε το ρήμα εσθίω "τρώγω" (με ψιλή από τη ρίζα εδ-, που έδωσε τα: έδεσμα(φαγητό) και εδώδιμα(τρόφιμα, φαγώσιμα). Αρα το εστιατόριο και το συνεστίαση είναι (ετυμολογικώς) άσχετα από τα εδέσματα και εδώδιμα. Ας σημειώσουμε ότι από το εστία παράγονται και τα πολυχρησιμοποιούμενα σήμερα εστιάζω (εστιάζω το ενδιαφέρον μου σε κάτι) δεν έχει σχέση με το λόγιο εστίαση "παράθεση γεύματος". Εστία επίσης ήταν και η θεά των αρχαίων Ελλήνων, προστάτιδα του σπιτιού}.

Μετά από τη εμπεριστατωμένη ετυμολογική ανάλυση δεν μπορώ παρά -διαρρήδην(απεριφράστως), δηλαδή χωρίς περιστροφές ή υπεκφυγές, ρητώς ή κατηγορηματικά- να συμφωνήσω με την άποψη του διακεκριμένου λεξικογράφου κ. Μπαμπινιώτη- πρυτάνεως του Πανεπιστημίου Αθηνών- ότι οι λέξεις εστία και εσθίω είναι ετυμολογικά, άσχετες. Έτσι το ρήμα εσθίω με ψιλή το οποίον σημαίνει τρώγω στην κυριολεξία διαφέρει από το δασυνόμενο ρήμα εστιάω (και δωρικώς ιστιάω) που σημαίνει φιλοξενώ κάποιον στην εστία μου, στον οίκο μου, δηλαδή στο σπίτι μου.

Ιστορία (αφήγηση)-οίδα (γνωρίζω)
Από το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του κ. Μπαμπινιώτη (σελ.795) παραθέτω, επιλεκτικά τα εξής άξια προσοχής: { Ιστορία: σημασιολογική εξέλιξη. Η λέξη ανάγεται στο αρχαίο ρήμα οίδα= γνωρίζω, ίστωρ= γνώστης και ιστορώ= αναζητώ πληροφορίες, επιδιώκω τη γνώση. Αρα η αρχική σημασία της λέξης είναι η γνώση, και μάλιστα αυτή που βγαίνει μέσα από την έρευνα, τη συστηματική παρατήρηση και αναζήτηση της γνώσης, σε αντίθεση με τη μυθολογία: όλβιος, όστις της ιστορίας έσχε μάθησιν(Ευριπίδης).

Περνάει ακολούθως στη γραπτή αναφορά σε αποκτηθείσεις γνώσεις για πρόσωπα και για πράγματα, στη γραπτή αναφορά σε γεγονότα του παρελθόντος, δηλ. σε εξιστόρηση και ιστορία. Σε νεότερους χρόνους η λέξη ιστορία δήλωσε περισσότερο τη διαδικασία και το αποτέλεσμα της αφήγησης παρά το γεγονός που αποτελεί το αντικείμενο της αφήγησης (π.χ. Τι ιστορίες είναι πάλι αυτές που λές;)}. Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η λέξη ιστορία έχει συγκεκριμένη έννοια, γι' αυτό φρονώ,ότι οι λέξεις ιστορία και οίδα είναι ετυμολογικά άσχετες. Οι λέξεις: Ο ίστωρ και η ιστορία αμφότερες δασυνόμενες,νομίζω, ότι είναι αποτέλεσμα "Ρωτακισμού", παράγονται από το ιστός και σημαίνουν αρχικά την ύφανση του λόγου από κάποιον τουτέστιν την πλοκή του λόγου γύρω από ένα γεγονός δηλ. την διήγηση η οποία κατόπιν γίνεται γνώση. Η άποψη αυτή ενισχύεται και που τα παράγωγα του οίδα (είδηση, ειδήμων, είδος κ.λ.π.) τα οποία δέχονται ψιλή μηδενός εξαιρουμένου.

Γράφει ο Βαγγέλης Παπασταμούλος Δάσκαλος συντ.