Φράνσις Φουκουγιάμα: «Φέρτε πίσω το κράτος»...

«...Αυτός που ζητάει περισσότερο κράτος είναι ένας (πρώην;) γκουρού της φιλελεύθερης σκέψης, ο κ. Φράνσις Φουκογιάμα. Είναι ο ίδιος άνθρωπος που πριν από δώδεκα χρόνια είχε εξοργίσει τους σοσιαλιστές όλου του κόσμου, γράφοντας ότι η Ιστορία είχε τελειώσει, πως ο καπιταλισμός και η φιλελεύθερη κοινωνία ήταν το ανώτερο στάδιο της κοινωνικής εξέλιξης. Ο κ. Φουκογιάμα, όπως και πολλοί άλλοι στοχαστές του Δυτικού Κόσμου, τρόμαξαν από τη δολοφονική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου κι άρχισαν να επανεξετάζουν όλοι τη θεωρία τους για την κοινωνία.

Ο Αμερικανός φιλόσοφος-σταρ προχώρησε ένα βήμα παραπέρα. Στο τελευταίο του βιβλίο (State-Building: Governace and World Order in the 21st Century), που μόλις βγήκε από τις "Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κορνέλ", ζητεί να ανακαλύψουμε εκ νέου την έννοια του κρατισμού. Η επιχειρηματολογία του έχει ενδιαφέρον:

"Ενώ τα μεγάλα προβλήματα του 20ού αιώνα προκλήθηκαν από υπερβολικά ισχυρά έθνη-κράτη, όπως τη Γερμανία, την Ιαπωνία και τη Σοβιετική Ενωση, σήμερα πολλά από τα προβλήματά μας, από τη φτώχεια μέχρι τους πρόσφυγες και από τα ανθρώπινα δικαιώματα και το AIDS έως την τρομοκρατία, προκαλούνται από υπερβολικά αδύναμα κράτη στον αναπτυσσόμενο κόσμο", έγραψε σε πρόσφατο άρθρο του στην (Αριστερή) εφημερίδα "The Observer"(...).

Η επανάσταση των Ρέιγκαν - Θάτσερ καταπολέμησε σωστά τις υπερβολικές αρμοδιότητες του κράτους, περιορίζοντας το ρυθμιστικό του ρόλο και την κυβερνητική ανάμειξη στην ιδιωτική οικονομική δραστηριότητα. Οταν, όμως, εφαρμόστηκε και στα αναπτυσσόμενα κράτη είχε δραματικά αποτελέσματα. Ολες οι πολιτικές που είναι γνωστές ως "η συναίνεση της Ουάσιγκτον", που προωθήθηκαν από διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και η Παγκόσμια Τράπεζα και περιλάμβαναν ιδιωτικοποιήσεις, απελευθέρωση και απορρύθμιση του εμπορίου κ.λπ., λησμόνησαν να λάβουν υπόψη τους τη μειωμένη θεσμική ικανότητα πολλών υπό ανάπτυξη χωρών. Ο υπερβολικός ζήλος στην επιδίωξη "νεοφιλελεύθερων" προγραμμάτων υπέσκαψε την ισχύ των κρατών να φέρουν εις πέρας ακόμα και συνήθεις και αναγκαίες κυβερνητικές λειτουργίες.

Από κράτος που ήλεγχε κάθε πλευρά της οικονομικής και κοινωνικής ζωής η Ρωσία κατέληξε να μην μπορεί ούτε καν να συλλέξει φόρους ή να προστατεύσει τους πολίτες της από το έγκλημα. Φαίνεται πια πως, προκειμένου να ολοκληρωθούν με επιτυχία οι ιδιωτικοποιήσεις που μειώνουν τις αρμοδιότητες του κράτους, χρειάζεται ταυτόχρονα σημαντική κρατική παρουσία. Η Ρωσία, που δεν διέθετε κάτι παρόμοιο, ξεπούλησε τηλεπικοινωνίες και εταιρείες ενέργειας σε καλά δικτυωμένους οικονομικούς μεγιστάνες (...) Οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου έδειξαν πως η απουσία κυβερνήσεων σε φτωχές και ταραγμένες μεριές του πλανήτη, όπως το Αφγανιστάν, μπορούν να έχουν καταστροφικές επιπτώσεις στην ασφάλεια του αναπτυγμένου κόσμου.

Το άρθρο που σίγουρα θα ξεκινήσει μια παθιασμένη συζήτηση σ' όλο τον κόσμο έχει τίτλο: "Φέρτε πίσω το κράτος!..."».
Πάσχος Μανδραβέλης (Απογευματινή)