Δεσμοί εμπιστοσύνης

Εγίναμε είκοσι πέντε. Είκοσι πέντε χώρες της Ευρώπης με 450 εκατομμύρια πληθυσμού ένωσαν τα χέρια στην Κοπεγχάγη και υπέγραψαν μια συμφωνία συνεργασίας που βασίζεται αποκλειστικά στην εμπιστοσύνη.

Ο εικοστός πρώτος αιώνας αρχίζει με μια ανατροπή των δεδομένων στην Ευρώπη, που δεν υπήρξε ποτέ άλλοτε στην Ιστορία. Ουδέποτε άλλοτε υπήρξε περίπτωσις να δημιουργηθεί μια Ένωσις Ευρωπαϊκών Κρατών, που δεν πραγματοποιείται για αμυντικούς ή επιθετικούς σκοπούς. Υπήρχαν κατά το παρελθόν συμμαχίες. Συμμαχία όμως σημαίνει ότι ο συνεταιρισμός γίνεται για να "μάχωνται" μαζί. Στην Κοπεγχάγη όμως τα κράτη - μέλη απλώς συνεργάζονται.

Κατά τους αιώνες που πέρασαν οι χώρες της Ευρώπης είχαν συνηθίσει να βρίσκονται συνεχώς σε πόλεμο μεταξύ τους. Από την Ρωμαϊκή αρχαιότητα μέχρι προχθές τα ιστορικά γεγονότα της Ευρώπης ήταν οι μάχες μεταξύ των λαών της, που οι μεν αποκαλούσαν νίκες και οι αντίπαλοί τους ήττες. Αγγλοι, Γάλλοι, Γερμανοί, Πρώσσοι, Ρώσσοι, Ιταλοί, Αυστριακοί, Πολωνοί, Σκανδιναυοί εξαπέλυαν ή εδέχοντο επιθέσεις, κατακτούσαν ή κατακτώντο. Ο Ευρωπαϊκός αλληλοσπαραγμός έφθασε στο αποκορύφωμά του κατά τον εικοστό αιώνα με τους δύο παγκοσμίους πολέμους που άφησαν εκατομμύρια νεκρούς στα πεδία των μαχών και στις πόλεις των αμάχων.

Μπορεί δε οι εχθροπραξίες να τελείωσαν το 1945, αλλά ο πόλεμος συνεχίσθηκε με διαφορετική μορφή. Ήταν τα χρόνια της πλήρους ελλείψεως εμπιστοσύνης, που διαίρεσε την Ευρώπη σε δύο στρατόπεδα και έκτισε τείχη μεταξύ των λαών.

Ήταν τα χρόνια του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Ανατολικοί και Δυτικοί έμεναν με το δάκτυλο στη σκανδάλη και κατανάλωσαν υπέρογκα ποσά για εξοπλισμούς, προκειμένου να διασφαλίσουν τα σύνορά τους. Το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου είχε αλλάξει το χάρτη της Ευρώπης με τη δημιουργία δύο Γερμανών, ενώ άλλες τρεις χώρες της Βαλτικής, η Λιθουανία, η Εσθονία και η Λεττονία είχαν πλήρως εξαφανισθεί, αφού τις είχε καταβροχθίσει η Σοβιετική Ένωση.

Ποιος θα μπορούσε να προφητέψει ακόμη και πριν δύο δεκαετίες, ότι ένας ανεμοστρόβιλος θα σάρωνε απ' άκρη σ' άκρη το μίσος και την έλλειψη εμπιστοσύνης στην Ευρώπη, και θα δημιουργούσε αυτή τη νέα κατάσταση συνεργασίας μεγάλων και μικρών χωρών.

Ανατολικών και Δυτικών, αυτή την Ένωση που εκτείνεται από τον Ατλαντικό Ωκεανό μέχρι την Κύπρο και από τη Μεσόγειο μέχρι τη Βαλτική θάλασσα; Λαοί με διαφορετικούς ιστορικούς δεσμούς, με διαφορετικές ιστορίες, διαφορετικά ήθη και έθιμα, διαφορετικές θρησκείες, διαφορετικές γλώσσες ενώθηκαν όχι επειδή το επέβαλε ο πιο ισχυρός, αλλά επειδή το επέλεξαν με τη δική τους ελεύθερη βούληση.

Είναι ένα ιστορικό θαύμα. Και το θαύμα αυτό έχει προοπτική, έχει δυνατότητες να επεκταθεί, να συμπεριλάβει και τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, όπως είναι οι βαλκανικές και γιατί όχι και η Ρωσσία. Οι πόλεμοι ανήκουν πλέον στο παρελθόν, ίσως επειδή μετά τόσους αιώνες οι Ευρωπαίοι κατενόησαν, ότι μόνο ηττημένους δημιουργούν, μόνο χαλάσματα αφήνουν και μόνο δυστυχία φέρνουν στους λαούς. Αντί να γράφεται η Ιστορία με χρονολογίες μαχών, είναι καλύτερα να μνημονεύονται χρονολογίες αποφάσεων όπως αυτή της Κοπεγχάγης. Ας ελπίσουμε ότι η επομένη χρονολογία της ιστορίας της Ευρώπης θα είναι η 28η Φεβρουαρίου 2003, που θα σημαίνει ότι το κλίμα εμπιστοσύνης θα έχει κερδίσει και τους Τουρκοκυπρίους, ώστε να δοθεί η λύσις και στο Κυπριακό...
Αλέκος Α. Φραγγιάς