Φώτης Κόντογλου Συγγραφέας

Ο Φώτης Κόντογλου υπήρξε πολυτάλαντη προσωπικότητα. Στο πρόσωπό του συναντάμε τον ορθόδοξο Χριστιανό, τον αγιογράφο, τον περήφανο Έλληνα, το σοφό της ιωνικής γης, τον εκφραστή της ζωντανής νεοελληνικής γλώσσας.

Ως πεζογράφος ήταν ένας από τους μεγαλύτερους που παρουσιάστηκαν στα νεοελληνικά γράμματα.

Η πεζογραφία του είναι φανερά αυτοβιογραφική, σχεδόν ένα είδος απομνημονευμάτων. Σ' όλο σχεδόν το έργο του η βασανισμένη όπως την ονομάζει ελληνική και χριστιανική Ανατολή αποτελεί πρωταρχικό στοιχείο του.

Τόσο το συγγραφικό του όσο και το εικαστικό του ταλέντο άνθισε πολύ νωρίς. Ένα χρόνο πριν τελειώσει το γυμνάσιο, τύπωνε σε πολύγραφο το περιοδικό «Μέλισσα», που περιείχε κείμενα δικά του και των συμμαθητών του και το εικονογραφούσε ο ίδιος.

Το πρώτο λογοτεχνικό του έργο «Πέδρο Καζάς» το έγραψε όταν ήταν στο Παρίσι και περιέχει την ιστορία του φανταστικού κουρσάρου. Εκδόθηκε όταν γύρισε στην πατρίδα του και το επέβαλε μεμιάς στο λογοτεχνικό κόσμο το 1912, όταν ήρθε στην Αθήνα. Το 1923 στο Αγιο όρος γράφει πολλές σελίδες, που περιέχονται στην πρώτη έκδοση του βιβλίου του «βασάντα».

Χάρτης της Ευρώπης, 1947. Αυγοτέμπερα, 253x133 εκ. Συλλογή Κ. Δημόπουλου.

Στην αρχή εξέδωσε «τη Φιλική εταιρεία», περιοδικό τέχνης και λόγου και φιλοξένησε εκεί συνεργασίες διαλεχτών ανθρώπων των γραμμάτων και τεχνών (Βάρναλη, Δασκαλάκη, Πικιώνη).

Στα τέλη της κατοχής η θρησκεία τον απορροφά και προσηλώνεται στα ιδανικά της ελληνικής ορθοδοξίας και αυτά υπηρετεί μέσα από το λογοτεχνικό και το εικαστικό του έργο. Αν και αδιαφορούσε για τα του κόσμου, ο κόσμος τον τίμησε με το «Αριστείο γραμμάτων και τεχνών».

Μετά από χρόνια ο Αστήρ εκδίδει κάτω από τον τίτλο «Έργα» μια σειρά βιβλίων, που περιέχουν τα σπουδαιότερα κείμενά του. Από τους προγραμματισμένους 20 τόμους της σειράς κυκλοφόρησαν: «Το Αϊβαλί η πατρίδα μου», «Αδάμαστες ψυχές», «Ιστορίες με κουρσάρους ή ταξιδευτές», «Η πονεμένη ρωμιοσύνη», «Γιαβάς ο θαλασσινός», «Ύμνος των καραβιών», «Πέδρο Καζάς», «βασάντα», κι άλλες ιστορίες.

Τελευταία κυκλοφόρησε το «θάλασσες καΐκια και καραβοκύρηδες».

Παναγία η Οδηγήτρια, 1954. Αυγοτέμπερα, 79x56,5 εκ. Συλλογή Π. Κόνιαρη.