Οι τοιχογραφίες του Δημαρχείου Αθηνών 1937-39

Το Κοσμικό έργο του Φώτη Κόντογλου στο Δημαρχείο των Αθηνών έγινε στα χρόνια της Δικτατορίας του Μεταξά. Του ανατέθηκε να παρουσιάσει το ενιαίο της ελληνικής φυλής μέσα από το έργο του. Για να πετύχει το στόχο του διάλεξε στιγμές της ιστορίας μας, που δεν ταίριαζαν με τα συνθήματα του καθεστώτος. Απεικόνισε αρχαίους ήρωες και σύγχρονους με μορφές, που θυμίζουν Αγίους της Ορθόδοξης εκκλησίας ακολουθώντας τη Βυζαντινή τεχνοτροπία.

Οι τοιχογραφίες στο Δημαρχείο Αθηνών είναι το σημαντικότερο, μεγαλύτερο σε διαστάσεις και το μοναδικό σωζόμενο στη θέση του έργο κοσμικής ζωγραφικής του Κόντογλου. Αποτελείται από (4) τέσσερις ζωγραφισμένους μουσαμάδες εντοιχισμένους μέσα στην ορθομαρμάρωση του ισογείου και από τις τοιχογραφίες του άλλοτε αναγνωστηρίου, σήμερα γραφείο του Αντιδημάρχου στον α΄ όροφο.

Οι συνθέσεις του ισογείου
Η πάνω σύνθεση έχει θέμα από τη μυθολογία της Αθήνας. Ο Ερεχθέας και ο Εύμολπος μονομαχούν. Πίσω τους βρίσκεται ο Κέκροπας, ο αρχαιότερος βασιλιάς των Αθηνών, και δεξιά στέκουν οι κόρες του Ερεχθέα. Η σύνθεση αριστερά κλείνει με τον Υμηττό προσωποποιημένο με τη μορφή ξαπλωμένου έφηβου. Δεξιά κλείνει με την προσωποποίηση της Πεντέλης (εικ. 7).

Η κάτω σύνθεση έχει στο κέντρο πρόσοψη μικρού ναού και μπροστά του στέκει προσωποποιημένη η Αθήνα. Από δεξιά έρχονται γυναίκες προσωποποιήσεις πόλεων: η Λέβεδος, η Φώκαια, η Σάμος, η Χίος, οι Κλαζομεναί, η Σμύρνη. Από αριστερά παρουσιάζονται η Έφεσος, η Μίλητος, οι Ερυθραί, η Κολοφών, η Τέως, και η Πριήνη (εικ. 8). Οι μορφές είναι δουλεμένες με καθαρά Βυζαντινή τεχνοτροπία, με λίγα και όχι έντονα χρώματα. Η «ολιγοχρωμία είναι και σεμνοχρωμία» πίστευε ο ίδιος ο Κόντογλου.

Εικ. 7. Μυθολογικές συνθέσεις, 1939.
Τοιχογραφία. Δημαρχείο Αθηνών.

Εικ. 8. Η Ιωνική Δωδεκάπολη, 1937.
Τοιχογραφία. Δημαρχείο Αθηνών.