Ρίγανη

Origanum Onites της οικογένειας Χειλανθή (Labiatae).

Πού θα το βρείτε: σε βραχώδεις λόφους, σε γκρεμούς και ασβεστολιθικά εδάφη. Φυτρώνει σε υψόμετρο από 0 μ. έως 1500 μ.

Περιγραφή: Οταν λέμε «ρίγανη» στην Ελλάδα συνήθως εννοούμε 2 είδη. Το πρώτο (vulgare) είναι πολυετές με ημιξυλώδη βάση, τριχωτό φυτό διακλαδισμένο προς τα πάνω. Έχει ύψος 80-90 εκατ. Εχει πολύκλαδους βλαστούς, ωοειδή, γκριζοπράσινα, πυκνά και τριχωτά φύλλα και λευκά, ροζ ή κόκκινα ανθάκια. Εχει έντονη μυρωδιά. Το δεύτερο (onites) είναι παρόμοιο. Διαφορές: φύλλα καρδιόσχημα, μεγαλύτερες ταξιανθίες που βρίσκονται στην κορυφή του βλαστού.

Συλλογή και συντήρηση: Κόψτε όλο το φυτό την εποχή της ανθοφορίας (Ιούνιο - Σεπτέμβριο). Διατηρείται φρέσκο στην κατάψυξη. Αν θέλετε να το αποξηράνετε, κρεμάστε το ανάποδα σε σκιερό μέρος για 6-10 μέρες, τρίψτε το και διατηρήστε σε γυάλινο βαζάκι. Μπορεί να αρωματίσει λάδι ή ξύδι κι είναι κι αυτός ένας τρόπος συντήρησής του.

Ιστορικά - Λαογραφικά
Ρίγανη: «όρος» και «γάνος» (χαρά, λαμπρότητα). Αρα ρίγανη: η χαρά του βουνού.

Στη μυθολογία, ένας υπηρέτης του βασιλιά της Κύπρου έσπασε ένα βάζο με άρωμα και λιποθύμησε απ' το φόβο του. Οι θεοί τον μεταμόρφωσαν σε ρίγανη. Μετά απ' αυτό, όταν φύτρωνε ρίγανη κοντά στο μνήμα έλεγαν πως οι νεκροί είναι καλά (εκεί που είναι φαντάζομαι). Η Αφροδίτη καλλιεργούσε ρίγανη στον κήπο της. Ο Αριστοτέλης είπε πως όταν μια χελώνα καταπιεί φίδι, τρώει αμέσως μετά ρίγανη για να μη δηλητηριαστεί. Γι' αυτό κάποτε τη θεωρούσαν αντίδοτο για τη δηλητηρίαση (τη ρίγανη, όχι τη χελώνα). Ελληνες και Ρωμαίοι τη χρησιμοποιούσαν ως αντισηπτικό, συντηρητικό και σε λάδι για μασάζ. Τον 16ο αιώνα χρησιμοποιήθηκε ως ματζούνι για την πανούκλα. Πιο πρόσφατα τη χορηγούσαν σε θεραπευτικά λουτρά για τη φαγούρα και την ψώρα. Σε μερικές περιοχές, την έπλεκαν σε στέφανα του γάμου.

Στη λαϊκή ιατρική
Είναι αντισηπτικό και ισχυρό μικροβιοκτόνο. Το αφέψημα βοηθάει στα βαριά κρυολογήματα. Είναι χωνευτικό. Μασήστε φρέσκα φύλλα στον πονόδοντο. Απαλύνουν για λίγο τον πόνο. Ο Ιπποκράτης το συνιστούσε σε οφθαλμολογικές παθήσεις, πονόδοντους, κρυολογήματα, αναπνευστικά και γυναικολογικά προβλήματα. Το λουτρό με αφέψημα ρίγανης, λέγεται ότι βοηθάει στην ανάπτυξη των πολύ αδύνατων παιδιών.

Χρήση στην κουζίνα
Είναι απ' τα πλέον γνωστά αρτυματικά βότανα. Χρησιμοποιείται φρέσκια κι αποξηραμένη, ως αρωματικό αλλά και ως λαχανικό. Η λαδορίγανη είναι ευρέως γνωστή στα ψητά φούρνου και σχάρας. Το βότανο ταιριάζει σε σούπες, ομελέτες, κρεατικά, ψάρια, όσπρια, ζυμαρικά και φαγητά που περιέχουν ντομάτα.

Συνταγή
Μπακαλιάρος με φρέσκια ρίγανη.
1 κ. μπακαλιάρος παστός, 1 κ. σπανάκι, μάραθο, πρασάκια κ.α., 1,5 κούπα φρέσκια ρίγανη, 1 ξερό κρεμμύδι ή 2-3 φρέσκα, 1 κουταλιά τοματοπελτέ διαλυμένη σε 1 κούπα νερό, 1 πατάτα σε φέτες, αλατοπίπερο

Κομματιάστε το ψάρι και βάλτε το στο νερό να ξαλμυρίσει για 18-24 ώρες. Αλλάξτε το νερό 5-6 φορές. Την επομένη πλένετε και κόβετε τα χόρτα και τα ζεματάτε για 5΄. Ζεματάτε τη ρίγανη ξεχωριστά για 2΄, και τα τσιγαρίζετε όλα μαζί για 10΄. Έπειτα, ρίχνετε τον πελτέ, την πατάτα, το ψάρι, το αλατοπίπερο και νερό. Βράστε χωρίς να ανακατέψετε μέχρι να πήξει η σάλτσα (περίπου 30΄).