Σήμερα θα ταξιδέψουμε σ' ένα γλυκύτατο νησί Δωδεκανήσου. Κι είναι γλυκύτατο ίσως λόγω της απεραντοσύνης του Αιγαίου που προσφέρει εκείνη την ιδιαίτερη θαλασσινή φαντασμαγορία. Ίσως όμως να είναι και η μοναχική θέση του νησιού που ορθώνεται σαν φάρος σε ανοξείδωτα νερά πάνω στα οποία λικνίζεται, οραματίζεται και ξεχωρίζει.

Ένα όνειρο πάνω στο κύμα φαντάζει στα πλανεμένα μάτια μας η «Αστυπαλιά» η «Αστροπαλιά». Έτσι τη λένε οι ντόπιοι και μ αυτό το μαγικό όνομα τη νανουρίζουν στα θαλασσινά τους τραγούδια. Πάνω στο χάρτη μοιάζει με πεταλούδα που φτερουγίζει στο γαλάζιο αιγαιοπελαγίτικο φως, μέσα όμως στην ψυχή μας τινάζει τη μουσκεμένη χαίτη της με ρυθμικές κινήσεις σαν θαλασσινός αετός εκεί που οι Κυκλάδες συναντούν τα Δωδεκάνησα.

Κατά τη μυθολογία η Αστυπάλαια και η Ευρώπη ήταν κόρες του Φοίνικα και της Περιμήδης. Από την ένωση της Αστυπάλαιας με τον Ποσειδώνα γεννήθηκαν ο Αγκαίος και ο βασιλιάς της Κω Ευρύπυλος. Μία άλλη εκδοχή γύρω από την ονοματοθεσία αναφέρει πως προέρχεται από τις λέξεις άστυ και παλαιός, επειδή Δωριείς που εγκαταστάθηκαν στο νησί βρήκαν ένα παλαιότερο οικισμό χτισμένο από τους Φοίνικες. Από μετασχηματισμό ξένης ονομασίας, πιθανόν φοινικικής, οι λέξεις άστυ και παλαιός σήμαινε χαμηλός τόπος, αφού το νησί αποτελείται από δύο τμήματα που συνδέονται μεταξύ τους από χαμηλό ισθμό. Πολλοί ερευνητές θεωρούν το τοπωνύμιο ως μη ελληνικό και το ανάγουν στη γλώσσα των Σουμερίων as-dub-gal-e, που σημαίνει Θεών τράπεζα μεγάλων. Το νησί πρωτοκατοικήθηκε στα προϊστορικά χρόνια. Μεταξύ των κατοίκων του αναφέρονται οι Μινωίτες και οι Κάρες, που την ονόμασαν Πύρρα για το γκριζοκόκκινο χρώμα των βράχων της. Στα Ιστορικά χρόνια αποικήθηκε από Μεγαρείς και Αργίτες. Την Ελληνιστική εποχή υπήρξε λιμάνι- σταθμός των Πτολεμαίων και της Αιγύπτου. Ανέπτυξε μεγάλη ναυτική δραστηριότητα και είχε φήμη για τα άφθονα γεωργικά προϊόντα.

Επίσης έγινε γνωστό το νησί χάρη στα πλούσια αλιεύματα, γι αυτό ονόμασαν την Αστυπάλαια και «Ιχθυόεσσα». Την περίοδο της Ρωμαιοκρατίας τα λιμάνια της χρησιμοποιήθηκαν ως ορμητήρια κατά των πειρατών και οι Ρωμαίοι παραχώρησαν στους κατοίκους πολλά προνόμια. Τη Βυζαντινή περίοδο ανήκε στο Θέμα των Νήσων. Μετά το 1204 περιήλθε στους Βενετούς και κυρίως στην οικογένεια Γκουερίνι, οι οποίοι κράτησαν το νησί ως το 1537, όταν κατακτήθηκε από τους Τούρκους. Μικρό διάστημα (1269-1310) ανήκε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Όπως και τα άλλα νησιά μας παρέμεινε στους Τούρκους ως το 1912, οπότε καταλήφθηκε από την Ιταλία. Το 1948 επανεντάχθηκε οριστικά στον εθνικό κορμό.

Η Αστυπάλαια έχει έκταση 97 τ. χλμ., ακτογραμμή 110 χλμ. και 1.100 κατοίκους. Απέχει από την Κω 23 και από τη Ρόδο 96 ναυτικά μίλια. Είναι το δυτικότερο νησί της Δωδεκανήσου. Ιδανικό για καλοκαιρινές διακοπές γιατί προσφέρει άφθονο ψάρι, ηρεμία και δροσιά. Το ψάρι σπαρταράει και ευφραίνει τις γαστριμαργικές προθέσεις και διαθέσεις σε γραφικά ψαρομαγαζάκια. Η δροσιά...ανηφορίζει και κατηφορίζει ασταμάτητα, με τον αέρα να επιδίδεται σε περίεργες ασκήσεις ακριβείας και ισορροπίας, αλλά και ανισορροπίας μερικές φορές, υπακούοντας στα βιτσιόζικα παραγγέλματα των μελτεμιών.

«Τον χειμώνα το πέρασμα Καλύμνου-Αστυπάλαιας είναι πολύ άσχημο, μου είπε παλιότερα ο Καλύμνιος καπετάνιος Νομικός Καζώνης, άνθρωπος με πολλές εμπειρίες στα ναυτικά θέματα της περιοχής μας. Αν δεν υπήρχε μια στενή λωρίδα που τα ενώνει, η Αστυπάλαια θα ήταν δυο ξεχωριστά γειτονικά νησιά. Οι πολλοί ξεροί βράχοι δεν κυριαρχούν στο τοπίο, επειδή υπάρχει αρκετή γόνιμη γη στην οποία ευδοκιμούν τα οπωροφόρα δέντρα, τα αμπέλια και άλλες καλλιέργειες.

Η Χώρα αρχίζει σχεδόν από το λιμάνι που ονομάζεται Πέρα Γιαλός και πολιορκείται με πανέμορφα σπίτια, στενά ασβεστωμένα σοκάκια, πεντακάθαρες αυλές με τους βασιλικούς και τα γαρύφαλλα αλλά και παλιά καφενεδάκια που δίνουν το τόνο και το χρώμα της μικρής μα τόσο γραφικής Αστυπαλιάς. Οι εκπληκτικοί ανεμόμυλοι που βρίσκονται στο διάσελο πάνω από τη Σκάλα έχουν σχήμα κυλίνδρου και ανήκουν στην κατηγορία του ξετροχάρη μύλου, του οποίου η σκεπή γυρίζει ανάλογα με την κατεύθυνση του αέρα.

Προτού πατήσετε καλά- καλά το πόδι σας στο νησί, θα μαγευτείτε από τη θέα της ολόλευκης χώρας που είναι χτισμένη αμφιθεατρικά πάνω στο βράχο, ενώ λίγο παραπέρα στη σειρά διαδέχονται τις πανάρχαιες πολεμίστρες εννιά ανεμόμυλοι. Μέσα στο ερειπωμένο κάστρο υπάρχουν δυο εκκλησίες, η παλιότερη του Αγίου Γεωργίου και η νεότερη της Παναγίας της Πορταΐτισσας, μια από τις ωραιότερες της Δωδεκανήσου. Εκεί με θέα το Αιγαίο το Δεκαπενταύγουστο γίνεται πανηγύρι με χορό στην αυλή αλλά και στη στέγη της εκκλησίας. Η Παναγιά η Πορταϊτισσα χτισμένη το 1764, στις ρίζες του κάστρου που έχτισε ο Γκουερίνο Κουερίνι για λογαριασμό της βενετσιάνικης ηγεμονίας, είναι η Μητρόπολη του νησιού. Διαθέτει σπουδαίο τέμπλο του 18ου αιώνα, γλυπτό δικέφαλο αετό στο πάτωμα και αμύθητης αξίας βυζαντινές εικόνες.

Στο αρχαιολογικό μουσείο υπάρχουν ευρήματα από την προϊστορική εποχή έως και τα μεσαιωνικά χρόνια. Εκτίθενται πήλινα αγγεία, κοσμήματα χάλκινα και λίθινα, εργαλεία της μυκηναϊκής εποχής από τις θέσεις Αρμενοχώρι και Σύγκαιρο, που δηλώνουν τον ακμαίο χαρακτήρα του νησιού ήδη από την ύστερη εποχή του χαλκού.

Οποιος επισκεφθεί το νησί δεν πρέπει να παραλείψει να πάει στο Αγρελίδι, στο Καστελάνο με το κοντινό μοναστήρι της Παναγίας της Πουλαριανής και στο Βαθύ, όπου υπάρχουν σπήλαια με σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Κι αν θέλει κάποιος να χαρεί πεντακάθαρη και αστραφτερή θάλασσα υπάρχουν το Λιβάδι (αγαπημένη γωνιά των Γερμανών), τα Μαρμάρια, το Στενό, το Τζανέκι (παλιά στέκι γυμνιστών), ο Αη Γιάννης, ο Αγιος Βασίλης. Από τον Αγιο Κωνσταντίνο, ένα τσιγάρο δρόμος, είναι η παραλία Λάντες με τον χαρακτηριστικό βράχο και ακόμα πιο νότια τα Καμινάκια (20 λεπτά χωματόδρομος). Οι Βάτσες ίσως να είναι η ωραιότερη παραλία του νησιού για κείνους που προτιμούν την ηρεμία. Εδώ φτάνει κανείς για να απολαύσει τα υπέροχα νερά διανύοντας περίπου 20 λεπτά χωματόδρομου. Ενώ αν ακολουθήσετε το δρόμο προς το Βορρά θα περάσετε το πιο στενό σημείο του νησιού, το Σταυρό, όπου 100 μέτρα γης χωρίζουν το Αιγαίο από το Καρπάθιο πέλαγος. Επίσης υπάρχει και η παραλία της Μαλτεζάνας για πιο οικογενειακές καταστάσεις. Το όνομα της προέρχεται από τους Μαλτέζους πειρατές που χρησιμοποιούσαν την απάνεμη αυτή περιοχή για τις εξορμήσεις τους.

Για ημερήσιες αποδράσεις υπάρχουν τα νησάκια Χονδρό, Λιγνό, Αγία Κυριακή, Κουτσομύτι με όμορφη παραλία και Κουνούποι. Μακρύτερα τα Αδέλφια, η Σύρνα και τα Τριανήσια. Στα δυτικά τα νησάκια Κτένια, Ποντικούσσα, Οφιδούσσα, Κατσαγρέλι και στα βόρεια οι Φώκιες. Όσο για κείνους που φοβούνται τα φίδια να έχουν υπόψη τους πως η Αστυπάλαια είναι το μοναδικό νησί στην Ελλάδα που δεν έχει καθόλου γιατί είναι πέρασμα των πελαργών που τα... εξολοθρεύουν.

Μη ξεχάσετε να δοκιμάσετε τα παραδοσιακά τυριά που παράγουν οι κτηνοτρόφοι του νησιού και κυρίως το σιγκάθουρο, ένα βούτυρο σπάνιας γεύσης που βγαίνει καθώς φτιάχνεται το τυρί. Επίσης, τα πουντζά είναι από τα πιο παραδοσιακά γλυκά. Πρόκειται για τυρόπιτες με μέλι και τυρί πικάντικο.

Στο φούρνο «του Γάλου» στο Γιαλό, κυρίως τη Μεγάλη Εβδομάδα, τρυπάνε μύτη οι μυρωδιές από τις λαμαρίνες με κάτι μεγάλα κατακίτρινα κουλούρια. Δαγκώνοντας το πρώτο διαπιστώνεις ότι δεν έχουν πλούσια και γλυκιά γεύση γιατί απλά δεν είναι κίτρινα από τα πολλά αυγά. Αυτό που γευτήκαμε ήταν άγλυκο, κριτσανιστό και μάλλον πικάντικο, μ ένα άρωμα ακαθόριστο. Ρωτώντας μας εξήγησαν πως αυτά τα παραδοσιακά κουλούρια ζυμώνονται στο νησί εδώ και αιώνες και αρωματίζονται με ζαφορά. Πρόκειται για ένα πανάκριβο μυρωδικό που προέρχεται από τους στήμονες του κρόκου, τους οποίους μαζεύουν οι γυναίκες της Αστυπαλιάς κάθε Νοέμβρη από τα βουνά, όπου το φυτό φυτρώνει άγριο. Σημειωτέον ότι η ζαφορά είναι διαδεδομένο καρύκευμα της βυζαντινής εποχής και χρησιμοποιείται σε φαγητά της Μεσογείου, αλλά και της Μ. Ανατολής, ενώ έχει εξαφανιστεί από την κουζίνα της υπόλοιπης Ελλάδας.

Χρήσιμες πληροφορίες:

• Γενικές πληροφορίες επικοινωνίας μπορείτε να έχετε στα τηλέφωνα 02430 61206 και 02430 61116. Υπάρχουν αρκετά ενοικιαζόμενα δωμάτια και μικρά ξενοδοχεία τόσο στη Χώρα όσο και στα άλλα χωριά.
• Καλλίχωρο. Παραδοσιακός ξενώνας
  Provarma, τηλ. 0243-61096 / 61228
• Αφροδίτη Studios, τηλ.0243-61478
• Ακτή, τηλ. 0243-61281

Φαγητό-Διασκέδαση:

• 'Μαϊστράλι' στο Γυαλό για αστακομακαρονάδες και φρέσκα ψάρια.
• 'Ακτή' στο Γυαλό για ωραίους μεζέδες και εκπληκτική θέα.
• 'Το καφενείο του Νικόλα' στη Χώρα παραδοσιακό για καφέ και όχι μόνο. Έχει τάβλι το πρωϊ και ούζα με χταπόδι το βράδυ.
• 'Το Μαγαζί', οι ντόπιοι το ξέρουν ως το γλυκατζίδικο της Εύας και έχει τα καλύτερα γλυκά του Αιγαίου.
• 'Πανόραμα'. Σας ανεβάζει στα ύψη με ελληνική μουσική και χορό μέχρι πρωίας.

Δεν μπορούσαμε να φανταστούμε όταν το πλοίο μας αποβίβαζε στο μικρό λιμάνι τις ομορφιές που θα συναντούσαμε καθώς ανηφορίσαμε στα καλντερίμια της Χώρας με τα σπίτια που θύμιζαν ζωγραφιά, την πλατεία με τους μύλους, το κάστρο, τις εκκλησίες. Θα μας μείνουν αξέχαστες οι λουλουδιαστές αυλές των σπιτιών, το υδάτινο φράγμα που εξασφαλίζει το νερό στους μόνιμους κατοίκους και το αρχαιολογικό μουσείο στον Πέρα Γιαλό. Θα ήταν βέβαια μεγάλη παράλειψη να μην αναφέρουμε ως ατραξιόν του νησιού το Γιάννη, τον πελεκάνο που όλη μέρα κάνει βόλτες στο λιμάνι και κερδίζει τη συμπάθεια των τουριστών.

«  Προηγούμενo άρθρo	Επόμενo άρθρo  »