Βόρεια Εύβοια, τα έθιμα της πιπεργιάς και της γκαμήλας

Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια προσπάθεια αναβίωσης των εθίμων της πιπεργιάς και της γκαμήλας σε οικισμούς της Βόρειας Εύβοιας.

Εθιμο της γκαμήλας:
Το έθιμο της γκαμήλας γίνεται τη δεύτερη μέρα του Πάσχα. Το ομοίωμα της γκαμήλας κατασκευασμένο από ξύλο, ύφασμα και κρανίο ζώου (βοδιού, γαϊδάρου ή αλόγου) μεταφέρεται από άνδρες, τους γκαμλαράδες. Μια ομάδα από μεταμφιεσμένους σε διάφορες προσωπικότητες ακολουθούν την γκαμήλα από γειτονιά σε γειτονιά σατιρίζοντας τα γεγονότα της τοπικής επικαιρότητας και τραγουδώντας.

Εθιμο της πιπεριάς:
Στα περισσότερα χωριά της Βόρειας Εύβοιας, μέχρι το τελευταίο της βόρειας άκρης του νησιού, τη Λιχάδα, κάθε πρώτη του Μάη, γινόταν η περιφορά της Πιπεριάς, ενός αρσενικού ή θηλυκού προώπου, το οποίο ακολουθούσε μια μικρή ομάδα πέντε - έξι ή και περισσότερων προσώπων του ίδιου φύλου πάντοτε. Σε μερικά χωριά ο όμιλος αποτελείτο από γυναίκες μικρής ηλικίας και σε άλλα από άνδρες. Για παράδειγμα στο Ξηροχώρι (Ιστιαία) και στη Λιχάδα έπαιρναν μέρος άνδρες, στους Αμέλαντες και στη Μονοκαρυά γυναίκες. Από τα συμμετέχοντα πρόσωπα μόνο δύο ντύνονταν ξεχωριστά, η Πιπεριά, το κεντρικό πρόσωπο και ο Πιπερός, σύζυγος της Πιπεριάς, που παρίστανε το γεωργό ή τον κηπουρό.

Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια προσπάθεια αναβίωσης του εθίμου. Νέες ντύνουν την ομορφότερη κοπέλα με τα ωραιότερα ανοιξιάτικα λουλούδια, στολίζονται και οι ίδιες και στις αυλές των σπιτιών σκαλίζουν με ένα σκαλιστίρι, ενώ γύρω από την πιπεριά (την κοπέλα) χορεύουν τραγουδώντας το τραγούδι της:

"Πιπεριά γλυκομηλιά
γλήγορα στον Αη Λιά.
Κι Αη-Λιάς στον ουρανό
για να ρίξει 'Θιός νερό,
για τα στάρια, για τα κ'θάρια,
καλαμπόκια κι μπαμπάκια.
Έχ(ει) Αφέντης παρασπόρια.

Αυλάκι-αυλάκι το νερό
και το γέννημα σωρό.
Γούρνες - γούρνες το κρασί.
Πίπερος με το τσαπί
για να κόβει το νερό".

Το έθιμο είναι κατάλοιπο τελετουργικού πανάρχαιας εποχής για επίκληση στην υπέρτατη δύναμη ώστε να βρέξει στην κρίσιμη εποχή του Μάη και να καρπίσουν οι καλλιέργειες. Η επίκληση τώρα γίνεται στον Αη Λια ενώ παλιότερα στο θεό Δία, με τα εκκλησάκια του προφήτη Ηλία να αντικαθιστούν τους ναούς του Δία που κτιζόντουσαν στα ψηλότερα σημεία.

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση μέρους ή του συνόλου του περιεχομένου του παρόντος web site
με οποιοδήποτε τρόπο χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.
Τουριστικός oδηγός Ευβοίας Βόρεια Εύβοια Κεντρική Εύβοια Νότια Εύβοια Σκύρος Οδικός χάρτης Δορυφορικός χάρτης
Χρήσιμα τηλέφωνα στην κατηγορία
"Νομός Ευβοίας"
Αυτοδιοίκηση:
• Νομαρχία Ευβοίας: 22213 51400, 22210 36000

Πολιτισμός:
• Αρχαιολογικό μουσείο Ερέτριας: 22290 62206
• Αρχαιολογικό μουσείο Καρύστου: 22240 22472
• Αρχαιολογικό μουσείο Σκύρου: 22220 91327
• Αρχαιολογικό μουσείο Χαλκίδας: 22210 25131

Μετακινήσεις:
• Αεροδρόμιο Σκύρου: 22220 91607
• ΟΣΕ Βαθέως: 22210 31316
• ΟΣΕ Χαλκίδας: 22210 22386
• ΚΤΕΛ νομού Ευβοίας: Αιδηψός: 22620 60211, Αλιβέρι: 22230 22208, Κάρυστος: 22240 26303, Κύμη: 22220 22257, Ιστιαία: 22260 52284, Χαλκίδα: 22210 20400, Αθήνα: 210 8317163, Θεσ/νίκη: 2310 595409, Ιωάννινα: 26510 41248

Αστυνομική Διεύθυνση Ευβοίας:
• Διευθυντής: 22210 75459
• Α' Υποδιευθυντής: 22210 87000
• Β' Υποδιευθυντής: 22210 75625
• Γραφείο αστυν. ασφάλειας: 22210 23333
• Γραφείο εγκλ/κών ερευνών: 22210 77521
• Γραφείο εσωτ. λειτουργιών: 22210 82012
• Κέντρο R/T (& fax): 22210 76666
• Υπασπιστής: 22210 75339

Υπηρεσίες:
• Κεντρικό λιμεναρχείο Χαλκίδας: 22210 28888
• Διοίκηση πυροσβεστικών υπηρεσιών νομού Ευβοίας, Χαλκίδα: 22210 80632, 22210 80631

Υγεία:
• Νοσοκομείο Καρύστου: 22240 22257
• Νοσοκομείο Κύμης: 22220 22332
• Νοσοκομείο Χαλκίδας: 22210 21901-10
Κεντρική σελίδα Στατιστικά Βιβλιογραφία Απογραφή πληθυσμού Επικοινωνία