Εισήγηση του Χριστόφορου Κορυφίδη - Υπεύθυνου του Τμήματος Ευρωπαϊκών Θεμάτων της ΑΔΕΔΥ

Θα ξεκινήσω με μια επισήμανση. Αυτή η δίχρονη πορεία μέχρι να φτάσουμε στη σημερινή ημέρα, ήταν μία κουραστική, για μένα, πορεία. Ήταν, όμως, ταυτόχρονα μία πορεία, η οποία με γέμισε χαρά. Μπορώ, μάλιστα, να πω ότι με ικανοποίησε απόλυτα. Με ικανοποίησε, γιατί με οδήγησε σε μια πολύ σημαντική διαπίστωση. Ότι, δηλαδή, μπορούμε να συζητάμε και να προωθούμε ευκολότερα και αποτελεσματικότερα σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο θέσεις και πολιτικές, οι οποίες φαίνονται και παρουσιάζονται, καταρχήν και κεντρικά, δυσκολονόητες.

Νομίζω ότι η εμπειρία αυτή, σε συνδυασμό με μια πιθανή αποδοχή της πρωτοβουλίας μας για τη δια βίου μάθηση, μπορούν να αλλάξουν και τη γενικότερη οπτική προσέγγισης των προβλημάτων στην Εύβοια και γενικότερα στην Ελλάδα. Να την αλλάξουν, προς την κατεύθυνση του να προσεγγίζονται τα προβλήματα "εκ των κάτω", από τους πολίτες, από τις τοπικές κοινωνίες και να επιλύονται, με βάση τη δική τους γνώση και βούληση.

Μερικές αλήθειες για τη δια βίου μάθηση
Είναι αλήθεια ότι η ιδέα της ανάδειξης και προώθησης του θεσμού της δια βίου μάθησης στο ευρωπαϊκό επίπεδο γεννήθηκε στα μέσα, περίπου, της δεκαετίας του '90 στις Βρυξέλλες. Είναι, επίσης, αλήθεια ότι ψυχή της προσπάθειας, της ανάδειξης και προώθησης του ευρωπαϊκού διαλόγου για τη δια βίου μάθηση ήταν η κυρία Shisholm. Χαίρομαι σήμερα για δύο, βασικά, λόγους. Για το λόγο ότι εκείνος ο διάλογος έχει αποφέρει, ήδη, ουσιαστικούς καρπούς και για το λόγο ότι η κ. Shisholm εξακολουθεί να πρωταγωνιστεί σ' αυτήν την προσπάθεια. Χαίρομαι όμως και για κάτι ακόμη. Για το γεγονός ότι τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είμαστε πλέον σε θέση, να συγκροτήσουμε ένα λόμπι δια βίου μάθησης.

Θα επισημάνω αρχικά, κυρίες και κύριοι, ότι καλύφτηκε απόλυτα το θεωρητικό πλαίσιο του θέματος που συζητάμε. Καλύφθηκαν από τον κ. Κουκιάδη και την κ. Shisholm το τι είναι και γιατί πρέπει να οδηγηθούμε στην ανάπτυξη του θεσμού της δια βίου μάθησης και από το κ. Olsson, το γιατί πρέπει να ικανοποιηθούν οι στόχοι της Λισσαβώνας.

Εάν δεν κατακτήσουμε τους στόχους της Λισσαβώνας είναι φανερό ότι οι ανταγωνιστές μας σε παγκόσμιο επίπεδο, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ιαπωνία σήμερα, αλλά και εν δυνάμει, η Κίνα και η Ινδία, θα βρεθούν πολύ πιο μπροστά από μας, προοπτικά. Θα συμφωνήσουμε όλοι, βέβαια, ότι αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα, για το παρόν και το μέλλον μας. Ένα πρόβλημα, που σχετίζεται κυρίαρχα, με τις επιλογές που κάνουμε σήμερα, για το αύριο.

Να δούμε την Εύβοια και τη Χαλκίδα του μέλλοντος
Θα ήθελα λοιπόν, με αυτή την προοπτική και από αυτήν τη σκοπιά να προσεγγίσουμε το θέμα. Να δούμε -εάν μπορούμε- πώς θα είναι η Εύβοια το 2010, ή πώς μπορεί να είναι η Χαλκίδα το 2050. Εάν μπορέσουμε να επιτύχουμε αυτήν την προσέγγιση, εκτιμώ ότι, οι επιλογές που είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε σήμερα, θα είναι πιο σωστές.

Σημειώνω ότι επιχειρώντας αυτήν την προσέγγιση έρχονται μπροστά μας δύο εικόνες. Η "αισιόδοξη εικόνα" που παρουσιάζει μία Χαλκίδα χωρίς τα σημερινά προβλήματα. Μια Χαλκίδα, που μπορείς να τη διασχίσεις εύκολα. Μια Χαλκίδα με πεντακάθαρους δρόμους και καθαρά νερά. Μια Χαλκίδα μ' έναν κόσμο, ο οποίος έχει γνώση και δουλειά. Υπάρχει, βέβαια, και η άλλη εκδοχή. Η ασπρόμαυρη εικόνα. Η εικόνα που δείχνει μια αποκρουστική πραγματικότητα για τη Χαλκίδα και την Εύβοια, μετά από δέκα, ή είκοσι χρόνια.

Σαφώς και το προς τα πού θα πάει το πράγμα δεν εξαρτάται από τις επιλογές της επόμενης γενιάς. Εξαρτάται από εμάς. Από τις επιλογές μας, τώρα. Έτσι φθάνουμε στον πυρήνα της πρότασης, που σας καταθέτουμε σήμερα.

Με απλά λόγια, εκείνο που προτείνουμε, είναι μια άλλη προσέγγιση στις επιλογές που κάνουμε ή πρόκειται να κάνουμε, εμείς, στις μέρες μας.

Προτείνουμε, οι επιλογές αυτές:

• να είναι συμφωνημένες-αν γίνεται απ' όλους.
• να είναι ενταγμένες σ' ένα μεσομακροπρόθεσμο πλαίσιο βιώσιμης ανάπτυξης και
• να στηρίζονται στη γνώση. την έγκυρη γνώση.

Έτσι, πιστεύουμε, ότι οι σημερινές επιλογές μας θα μας οδηγήσουν, μετά από δέκα, δέκα πέντε, ή είκοσι χρόνια, στην Εύβοια και στη Χαλκίδα της "αισιόδοξης εικόνας", που σας παρουσίασα προηγούμενα.

Παρουσιάζοντας στις λεπτομέρειές της την πρότασή μας αυτή, είμαι αναγκασμένος να ξεκινήσω με δύο, τρεις ορισμούς.

Όταν μιλούσαμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο για δια βίου μάθηση, επισημαίναμε πάντα ότι η προσπάθεια αυτή δεν επιδέχεται αποκλεισμούς. Όλοι, λέγαμε, θα πρέπει να συμμετάσχουν στο παιχνίδι της δια βίου μάθησης. Έμπαινε, όμως και πολύ έντονα, μάλιστα, από τότε το ερώτημα: μα γιατί να ανταποκριθεί σε κάλεσμά μας και να προσέλθει στα θρανία ενός σχολείου, ο μικρομεσαίος επιχειρηματίας, ο αγρότης και ο εργαζόμενος; Γιατί να παιδευτεί να μάθει, νέα έστω πράγματα. να εξοικειωθεί με τη λεγόμενη σύγχρονη πραγματικότητα ή με την πραγματικότητα της κοινωνίας της πληροφορίας, ή εάν θέλετε με σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις, όπως εκείνες στη βιοτεχνολογία; Γιατί να το κάνει;

Στα ερωτήματα αυτά απαντούσαμε πάντα με την προβολή μιας αναγκαιότητας: της αναγκαιότητας διασύνδεσης της δια βίου μάθησης με ένα σταθερό και συνεχές κίνητρο. Ένα κίνητρο που θα "πειθανάγκαζε" τον μικρομεσαίο επιχειρηματία, τον αγρότη, τον εργαζόμενο και τον άνεργο να διαθέσουν ελεύθερο χρόνο τους, για εκμάθηση.

Βιώσιμη ανάπτυξη: ουσία και περιεχόμενο
Έτσι δέθηκε η δια βίου μάθηση με τη βιώσιμη ανάπτυξη. Την ανάπτυξη, δηλαδή, που αποτελεί στόχο και πόθο κάθε ενεργού και δημιουργικού πολίτη, ανεξάρτητα από το επίπεδο και τον τομέα λειτουργίας του.

Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή προσέγγιση στο θέμα, στη βιώσιμη ανάπτυξη προσδίδεται ο παρακάτω ορισμός:

Επομένως το ζητούμενο στην πράξη ήταν και είναι πως θα συμβιβάσουμε τις απαιτήσεις της κοινωνίας μας, έτσι ώστε, αυτές να ικανοποιούνται διαχρονικά, χωρίς βέβαια να επιδρούν αρνητικά στον περιβάλλοντα χώρο. Κάτι, που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για περιοχές όπως η δική σας. Για περιοχές, δηλαδή, με ιδιαίτερο κάλλος στις θάλασσες και στα βουνά.

Ακόμη πιο απλά και καθαρά αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να κάνουμε σήμερα επιλογές, που σκοτώνουν το περιβάλλον και καθιστούν την περιοχή άγονη, για τις επόμενες γενεές. Θα πρέπει να κάνουμε επιλογές, οι οποίες θα σέβονται το περιβάλλον, έτσι ώστε, να υπάρχει, πχ στον Ευβοϊκό, σε αυτή τη πηγή ζωής, ψάρι καλό-θα έλεγα και περισσότερο ψάρι-στα επόμενα δέκα, είκοσι, ή και πενήντα χρόνια.

Σημειώνω ότι η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί, εν δυνάμει, μία κεντρική ευρωπαϊκή πολιτική και στρατηγική. Υιοθετήθηκε από τους δεκαπέντε επί Σουηδικής Προεδρίας, αμέσως μετά τις επιλογές που έγιναν στη Λισσαβώνα την Ανοιξη του 2000. Οι λόγοι που οδήγησαν στην επιλογή αυτή είναι νομίζω γνωστοί σε όλους μας. Σχετίζονται με την αναγκαιότητα γι' αντιστροφή των τάσεων που απειλούν τη μελλοντική ποιότητα της ανθρώπινης ζωής στον πλανήτη.

Παρενθετικά, στο σημείο αυτό, επισημαίνω, ότι η βιώσιμη ανάπτυξη και η επιβίωση του πλανήτη δεν είναι μόνο δική μας υπόθεση. Είναι μία υπόθεση και των γειτόνων μας απέναντι και των Κινέζων και των Αμερικάνων. Είναι υπόθεση όλων των ανθρώπων, κάθε πλάτους και μήκους της γης.

Η προηγούμενη επισήμανση δεν πρέπει, όμως, να οδηγεί σε αναίρεση των ευθυνών μας για το παρόν και το μέλλον του πλανήτη. .εν μας απαλλάσσει από την ευθύνη να συμπεριφερόμαστε με σεβασμό και όχι ως βάρβαροι, στο περιβάλλον. Έχουμε κυρίαρχη ευθύνη να αναπτύξει ο καθένας από εμάς και όλοι μαζί, τώρα και από εδώ, από το σπίτι μας, συγκεκριμένες δράσεις. Έχουμε κυρίαρχη ευθύνη να λειτουργήσουμε τώρα και εδώ, στο σπίτι μας, έτσι, ώστε να δημιουργήσουμε προοπτική βιώσιμης ανάπτυξης. Έχουμε, τέλος, κυρίαρχη ευθύνη να εντάξουμε τώρα και εδώ, στο σπίτι μας, τη βιώσιμη ανάπτυξη, ως προμετωπίδα, στο όποιο ατομικό και συλλογικό σύστημα αξιών διαθέτουμε.

Θα προσπεράσω μερικά, απ' όσα είχα να πω για το θεσμό της δια βίου μάθησης. Λέχθηκαν πολλά σχετικά από τους προηγούμενους ομιλητές. Χρειάζεται, όμως, νομίζω να σας παρουσιάσω καταρχήν λιτά τον ορισμό της δια βίου μάθησης, όπως αυτός υιοθετήθηκε στο επίπεδο της Ένωσης και στη συνέχεια να αναφερθώ σε κάποιες άλλες διαστάσεις της, που δεν επισημάνθηκαν.

Έχει, λοιπόν πολλές διαστάσεις το θέμα που συζητάμε. Υπάρχει, καταρχήν, ένας κόσμος-δεν είμαι σε θέση αυτήν τη στιγμή να προσδιορίσω σε τι ποσοστό του πληθυσμού αντιστοιχεί- ο οποίος ουσιαστικά λειτουργούσε πάντα και από μόνος του, σε λογική δια βίου μάθησης. Τα Πανεπιστήμια ήταν, επίσης πάντα, ανοικτά σ' αυτόν τον κόσμο. Όντας αξιέπαινο, αυτό το κομμάτι του πληθυσμού δεν μπορεί να ικανοποιήσει από μόνο του τις ανάγκες της εποχής. Εξάλλου οι στόχοι αυτών των ανθρώπων σχετίζονται περισσότερο με τη βούλησή τους, ως άτομα, για συνεχή κατάκτηση της γνώσης και αυτομόρφωση και όχι υποχρεωτικά και πάντα, με την αξιοποίηση της γνώσης που κατακτούν, προς την κατεύθυνση της επίλυσης των μεγάλων συλλογικών κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων.

Γι' αυτή τη μορφή της δια βίου μάθησης μιλάμε. Πρέπει, μάλιστα να διευκρινίσω, ότι αυτή η μορφή μάθησης, δεν σχετίζεται μόνο με την ειδική γνώση και τις ειδικές δεξιότητες, που θα πρέπει να έχει ο καθένας από αυτούς. Ειδικές γνώσεις και δεξιότητες, που πρέπει να ανταποκρίνονται στις σημερινές ανάγκες.

Υπάρχει σήμερα κάτι σημαντικότερο και γενικότερο που απαιτεί γνωστική προσέγγιση. Υπάρχει η αλλαγή στάτους σε παγκόσμιο επίπεδο. Βιώνουμε, ήδη, μία παγκοσμιοποιημένη οικονομία η οποία δεν έχει μόνον οικονομικές διαστάσεις.

Έχουμε απειλές, που προέρχονται από τη χρήση των σύγχρονων τεχνολογιών. Έχουμε περιβαλλοντικές απειλές. Έχουμε, δηλαδή, ανάγκες, πολύ μεγαλύτερες από αυτές που κάλυψε η βασική μας εκπαίδευση ή που καλύπτει μια διαδικασία κατάρτισης, ή μια μαθησιακή διαδικασία εξοικείωσης. Σε τελικό, τελικό στάδιο έχουμε ανάγκη απόκτησης μιας νέας κουλτούρας και συμπεριφοράς που θα μας καθιστά λειτουργικούς, αποτελεσματικούς και βιώσιμους στο νέο πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό και τεχνολογικό πλαίσιο που, ούτως ή άλλως, με τη δική μας ενεργό συμμετοχή, ή μη, διαμορφώνεται στο σύγχρονο κόσμο.

Αρα, δεν στεκόμαστε μόνο στις, σύγχρονες έστω, ειδικές δεξιότητες και γνώσεις, που χρειάζεται ο αγρότης, ο εργάτης, ο μικρομεσαίος επιχειρηματίας. Γι' αυτό και δεν μιλάμε απλά για κατάρτιση. Απλωνόμαστε περισσότερο. Μιλάμε για μια συνεχή διαδικασία μάθησης, στην οποία εντάσσουμε, τόσο τα μικρά, όσο και τα μεγάλα. Στη διαδικασία αυτήν πχ:

• εντάσσουμε, τόσο τις δεξιότητες χειρισμού των ηλεκτρονικών υπολογιστών, όσο και τη λογική της λειτουργίας τους.
• εντάσσουμε, τόσο τις ειδικές γνώσεις για την παραγωγή του κατά περίπτωση προϊόντος, όσο την εικόνα της παραγωγής του σε άλλες περιοχές του πλανήτη, ή τη μετεξέλιξή του και τη διακίνησή του, έως ότου φτάσει στον καταναλωτή.
• εντάσσουμε, τόσο τις ανάγκες και τις απαιτήσεις τυποποίησης, όσο και τη γνώση του τρόπου συγκρότησης και λειτουργίας των υποσυστημάτων της αγοράς, όπως εκείνα της διακίνησης, της χρηματοδότησης, της προβολής κλπ.

Η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών: φύση και ρόλος
Ο τρίτος ορισμός που θέλω να σας δώσω σχετίζεται με την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών. Είναι ένας ορισμός που διατυπώθηκε από την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή. Μπορεί να μην είναι απόλυτα ολοκληρωμένος, δίνει, όμως νομίζω, μια σαφή εικόνα για τη φύση της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών.

Στα πλαίσια αυτού του ορισμού, τα συνδικάτα, οι εργοδοτικές οργανώσεις, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις καταναλωτικών στόχων, οι οργανώσεις που σχετίζονται με τα περιβαλλοντικά προβλήματα, όλες αυτές οι ευαισθητοποιημένες σε ιδιαίτερους τομείς οργανώσεις, συγκροτούν τη λεγόμενη οργανωμένη κοινωνία των πολιτών. Από τα πράγματα, οι φορείς της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών και τα φυσικά μέλη τους έχουν μια ιδιαίτερα στενή σχέση με τις τοπικές και περιφερειακές διοικήσεις. Θα έλεγα, μάλιστα, ότι με εξαίρεση-ως έναν βαθμό- των αντιθέσεων της καθημερινότητας, στις περισσότερες των περιπτώσεων οι στόχοι και οι θέσεις τους ταυτίζονται. Το γεγονός αυτό τοποθετεί τις τοπικές και περιφερειακές διοικήσεις στην ίδια πλευρά του λόφου με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών-ιδιαίτερα σε μεσομακροπρόθεσμους στόχους και πολιτικές, όπως η βιώσιμη ανάπτυξη.

Βιώσιμη ανάπτυξη, δια βίου μάθηση και οργανωμένη κοινωνία των πολιτών: σχέσεις και επιδράσεις
Θα προχωρήσω λίγο γρηγορότερα, παρουσιάζοντας τις σχέσεις και τις επιδράσεις που υπάρχουν μεταξύ βιώσιμης ανάπτυξης, δια βίου μάθησης και οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών.

Εύλογα τίθεται το ερώτημα: Γιατί επιδιώκουμε σήμερα μια προοπτική βιώσιμης ανάπτυξης; Γιατί δεν επιδιώξαμε, κάτι τέτοιο, πριν από είκοσι, ή τριάντα χρόνια; Η απάντηση είναι απλή. Γιατί σήμερα έχουμε μια νέα περιβαλλοντική πραγματικότητα και ένα νέο πλαίσιο πολιτικής, οικονομικής και τεχνολογικής λειτουργίας.

Σ' ό,τι αφορά στην περιβαλλοντική πραγματικότητα δεν θα αναφερθώ αναλυτικά. Τη γνωρίζουμε όλοι. Τη βιώνουμε όλο και πιο έντονα. Τη φοβόμαστε όλο και περισσότερο.

Σε σχέση με την πολιτική και οικονομική πραγματικότητα πρέπει να αναγνωρίσουμε μερικές αλήθειες. Καθυστερήσαμε ως λαός, αλλά και ως κοινωνικά, οικονομικά ή και πολιτικά στελέχη, να αναγνωρίσουμε το ευρωπαϊκό πλαίσιο λειτουργίας μας. Θα έλεγα, ότι μόνο τελευταία αρχίσαμε να διαπιστώνουμε την ύπαρξή του και μια αναγκαιότητα κατανόησής του. Σ' αυτήν ακριβώς τη στιγμή χρειάστηκε, από τα πράγματα, να περάσουμε και να λειτουργήσουμε σ' ένα νέο και ευρύτερο πλαίσιο.

Αυτό που οριοθετείται από την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας. Και εκεί φαίνεται ότι ξαναχαθήκαμε. Η πραγματικότητα που περιέγραψα αποτελεί σημαντικό πρόβλημα που πρέπει να λύσουμε άμεσα και μάλιστα σε συμφωνία μεταξύ μας.

Έχουμε, επίσης, ένα τεχνολογικό περιβάλλον, με πολλά κενά στην παρακολούθηση και την κατανόησή του. Αναπτύχθηκαν, ήδη, αυτά τα κενά. Δεν θα επανέλθω. Θα επισημάνω, όμως κάτι, που σχετίζεται με τους ρυθμούς και τις ταχύτητες με τις οποίες αναπτύσσονται οι τεχνολογικές εξελίξεις, περισσότερο για να δείξω το μέγεθος του προβλήματος.

Όταν πετά ένα δικινητήριο, ελικοφόρο αεροπλάνο μπροστά μας, έχουμε τη δυνατότητα και την ευκαιρία να παρακολουθούμε την πορεία του. .εν έχουμε, όμως αυτή τη δυνατότητα, αν στην ίδια τροχιά κινείται ένα σύγχρονο αεριωθούμενο αεροπλάνο με ταχύτητα τριών mach. Για να αποκτήσουμε αυτή τη δυνατότητα πρέπει ή να αλλάξουμε οπτική-βλέποντας πχ το αεροπλάνο από μεγαλύτερη απόσταση- ή να χρησιμοποιήσουμε τεχνολογικά μέσα, που θα επεκτείνουν τα όρια των αισθήσεών μας (πχ ραντάρ).

Συνακόλουθα στα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σε σχέση με την παρακολούθηση των ρυθμών και ταχυτήτων των νέων τεχνολογικών εξελίξεων, καθώς και σε σχέση με την προσέγγιση, κατανόηση και αξιοποίηση του περιεχομένου τους, έχουμε μια διέξοδο. Να βρούμε αντίστοιχους, αποτελεσματικούς μηχανισμούς, οι οποίοι θα μας βοηθούν στο να υπερβαίνουμε αυτές τις αδυναμίες μας.

Να υιοθετήσουμε νέες μορφές διακυβέρνησης
Το κεντρικό, βέβαια, ζητούμενο είναι το πως θα αναπτύξουμε μια διαδικασία εξοικείωσης και ενασχόλησης με αυτά τα προβλήματα και σε ποιο επίπεδο. Το ως άνω ζητούμενο σχετίζεται, βέβαια και κατά βάση, με τα συγκεκριμένα, κατά περίπτωση, προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν και με τις αδυναμίες που παρουσιάζονται, κατά την προσέγγισή τους.

Μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο αποτελεσματικά από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Βρυξέλλες; Ή μήπως μπορεί να αναλάβει αυτή την ευθύνη η κεντρική κυβέρνηση για όλη την Ελλάδα;

Η απάντηση είναι, σαφώς, αρνητική. Οι Βρυξέλλες και η Αθήνα μπορούν να κατευθύνουν. Μπορούν να ενισχύουν την ανάπτυξη, σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, πρωτοβουλιών, για εξοικείωση με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Βρίσκονται, όμως, πολύ μακριά για να προσεγγίσουν τα συγκεκριμένα προβλήματα και να διαπιστώσουν τις πιθανές αδυναμίες αντιμετώπισής τους.

Επομένως σε τοπικό επίπεδο πρέπει να γεννηθεί και να αναπτυχθεί κάθε πρωτοβουλία επίλυσης των όποιων προβλημάτων, ή κάθε πρωτοβουλία αξιοποίησης της σύγχρονης πραγματικότητας. Ενώ, επιπλέον, οι πρωτοβουλίες αυτές, για να είναι αποδοτικές δεν μπορεί παρά να αναπτυχθούν σε συνεργασία των τοπικών και περιφερειακών διοικήσεων, με την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών.

Να, λοιπόν, η ουσία της πρότασής μας, που επιγραμματικά καταγράφεται ως εξής:

• Συνεργασία όλων, για βιώσιμη ανάπτυξη
• Συντονισμός και αξιοποίηση δυνάμεων
• Γνώση για την επίλυση των προβλημάτων
• Ενίσχυση πρωτοβουλιών
• Συμπράξεις για προσέγγιση κοινών στόχων

Τίθεται, βέβαια, άμεσα το ερώτημα, αν οι δομές που έχουμε στην Ελλάδα επιτρέπουν τέτοιου είδους επιλογές και δράσεις.

Το πρωί ελέχθη ότι θα πρέπει να περάσουμε σε μία μορφή διακυβέρνησης, όπου οι τοπικές και περιφερειακές διοικήσεις θα έχουν μια πολύ μεγάλη αυτονομία. Στα πλαίσια μιας τέτοιας προοπτικής και με μια δυνατότητα διαχείρισης περισσότερων και καθορισμένων θεσμικά πόρων, καθίσταται σαφές, ότι μπορούν να αναπτυχθούν σε τοπικό επίπεδο παρόμοιες δράσεις.

Εξάλλου θα πρέπει να σας πω ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αυτή τη στιγμή, έχουμε αναζήτηση νέων μορφών διακυβέρνησης. Σαφώς και είχαμε την αποτυχία της έγκρισης του Συντάγματος. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν αποτελεί για όλους μας κεκτημένο η πρόταση της Συνέλευσης, για το νέο Σύνταγμα της Ένωσης. Είναι κεκτημένο και εάν δεν το πετύχαμε τώρα, εκτιμώ ότι θα το πετύχουμε στο εγγύς μέλλον.

Να προωθήσουμε την τοπική διάσταση της διακυβέρνησης
Αρα με βάση εκείνο το σχέδιο του Συντάγματος και ανεξάρτητα από το πόσο είναι ικανοποιημένος απ' αυτό ο καθένας από εμάς, έχουμε, ήδη, μια ισχυρή ενίσχυση της συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών και των τοπικών και περιφερειακών διοικήσεων στο ευρωπαϊκό οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι. Η ενίσχυση αυτή αποτελεί έναν προσανατολισμό τον οποίο μπορούμε και πρέπει να αξιοποιήσουμε.

Έχουμε, λοιπόν, μια νέα, υπό διαμόρφωση, κατάσταση. Η προοπτική φαίνεται. Το ζητούμενο συνεπώς εντοπίζεται στο, αν και πόσο προετοιμασμένοι θα είμαστε, για να μπορέσουμε ν' ανταποκριθούμε άμεσα στο νέο πλαίσιο διακυβέρνησης που θα εγκριθεί. Δεν βρίσκεται, όμως, σε εξέλιξη μόνο το θέμα της πολιτικής διακυβέρνησης. Υπάρχει και το μεγάλο ζήτημα, το μεγάλο πρόβλημα, της οικονομικής διακυβέρνησης. Πώς θα μοιράζουμε στο ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο τα έσοδα; Με ποιους κανόνες θα τα διαχειριζόμαστε; Και το κυριότερο: Με ποιους κανόνες θα λειτουργεί η παγκοσμιοποιημένη, πλέον, οικονομία.

Παραπέρα υπάρχουν, και άλλα μεγάλα προβλήματα. Αναφέρθηκε προηγούμενα η κυρία Shisholm στη μεγάλη διαφορά μεταξύ Νότου και Βορρά σε σχέση με τη προσέγγιση του θεσμού της δια βίου μάθησης. Είναι ζήτημα κουλτούρας, λέχθηκε. Σαφώς και είναι ζήτημα κουλτούρας. Πώς θα πολεμήσουμε, όμως, αυτήν την αρνητική διάσταση της κουλτούρας μας; Δεν θα έπρεπε να ξεκινήσουμε με τις σχετικές καλές πρακτικές που αναπτύχθηκαν στη Φινλανδία και στη Σουηδία. Να τις μελετήσουμε και να κοιτάξουμε πως θα τις προσαρμόσουμε εδώ στη Χαλκίδα; Δεν λέω στην Ελλάδα. Στη Χαλκίδα λέω. στην Εύβοια. Με ενδιαφέρει η τοπική διάσταση της προσέγγισης, γιατί σ' αυτό το επίπεδο μόνον μπορεί να αποφευχθούν λάθη, κατά τη μεταφορά ενός προτύπου.

Γιατί να μην προχωρήσουμε παραπέρα, σε σύμπραξη, εμείς ως Ευβοείς, απευθείας με μία αντίστοιχη πόλη στη Φινλανδία ή στη Σουηδία για να καλύψουμε αυτήν την ανάγκη; Μια τέτοια σύμπραξη και συνέργια μπορεί να ενταχθεί στο ζητούμενο της αλληλεγγύης στην Ένωση. Μιας αλληλεγγύης η οποία δεν πρέπει να έχει μόνον οικονομική διάσταση και το κυριότερο πρέπει να οδηγεί στην άμβλυνση των όποιων μεγάλων διαφορών υπάρχουν μεταξύ Βορρά και Νότου.

Η αλληλεγγύη διεκδίκηση, αλλά και υποχρέωση
Παρενθετικά και παραδειγματικά θέλω να αναφερθώ ειδικότερα στο ζήτημα της αλληλεγγύης, η οποία βέβαια δεν έχει μόνον ευρωπαϊκή, αλλά και μια παγκόσμια διάσταση.

Αλληλεγγύη δεν σημαίνει μόνον παίρνω. Σημαίνει και δίνω, όταν κάποιος άλλος χρειάζεται τη βοήθειά μου. Επομένως η προσέγγιση που επικαλείται την αλληλεγγύη ως δικαίωμα μόνον και όχι ως υποχρέωση είναι μια λαθεμένη και αδιέξοδη προσέγγιση.

Η αλληλεγγύη, ακόμη, δεν έχει μόνον ηθική διάσταση. Έχει επίσης και κύρια μια καθαρά πολιτική διάσταση, που διαμορφώνεται μέσα από πολιτικές επιλογές και συμπεριφορές χρόνιες. Αυτή, ακριβώς, η διαμόρφωση της πολιτικής διάστασης της αλληλεγγύης, που προϋποθέτει διορατικότητα και γνώση, δεν αποτελεί αντικείμενο και ευθύνη μόνον των πολιτικών. Αποτελεί αντικείμενο και ευθύνη όλης της ευρωπαϊκής κοινωνίας. Μιας κοινωνίας, όμως, που θα διαλέγεται και θα λειτουργεί με βάση την έγκυρη γνώση.

Κλείνοντας την παρένθεση, θα επισημάνω ότι το πλαίσιο και οι προϋποθέσεις διαμόρφωσης της πολιτικής διάστασης της αλληλεγγύης, όπως προσδιορίστηκαν προηγούμενα, αποτελούν ένα από τα πολλά επί μέρους πεδία αναζήτησης και δράσης, της υπό συζήτηση πρότασής μας για την ανάπτυξη στην Εύβοια του θεσμού της δια βίου μάθησης.

Προς μια μορφή συνεργατικής ανάπτυξης
Επανέρχομαι, όμως, στο στοιχείο της πρότασής μας που αναφέρεται στο πως της υλοποίησης και ανάπτυξής της. Η πρόταση εισάγει την έννοια της "συνεργατικής ανάπτυξης". Τι σημαίνει, όμως, συνεργατική ανάπτυξη; Σημαίνει απλά ότι εδώ στην Εύβοια, με εργαλείο αναζήτησης και σύνθεσης την έγκυρη γνώση και το δημοκρατικό διάλογο, αποφασίζουμε κοινούς αναπτυξιακούς στόχους. Μεσομακροπρόθεσμους στόχους, που προσδιορίζονται, εκτός των άλλων και από τη διάσταση της βιωσιμότητας. Σημαίνει, επίσης, ότι ανεξάρτητα με το εάν πρόκειται για συλλογικούς ή ατομικούς αναπτυξιακούς στόχους, αυτοί ιεραρχούνται και υποστηρίζονται απ' όλους τους Ευβοείς.

Σημαίνει, τέλος, ότι στη συνέργια αυτή συμμετέχουν όλες οι οργανωμένες δυνάμεις του Νομού, είτε ανήκουν στις τοπικές και περιφερειακές διοικήσεις, είτε εκφράζουν την κοινωνία των πολιτών.

Μια πρόταση βιώσιμης ανάπτυξης για όλους τους Ευβοείς
Επιγραμματικά θα μπορούσαμε να περιγράψουμε το πώς της υλοποίησης και ανάπτυξης της πρότασής μας ως εξής:

• Η βιώσιμη τοπική ανάπτυξη αποτελεί το κοινό σημείο αναφοράς μας.
• Η έγκυρη γνώση αποτελεί το εργαλείο ανάπτυξης, αλλά και αυτοσκοπό.
• Η δια βίου μάθηση αποτελεί τη συνθήκη για πρόσβαση και κατάκτηση της έγκυρης
  γνώσης, για όποιας μορφής ολοκλήρωση.
• Η συνεργασία όλων μας αποτελεί την προϋπόθεση υπέρβασης των όποιων δυσκολιών συναντάμε στην υλοποίηση των επιλογών μας.
• Όπως διαπιστώνεται από την προηγούμενη επιγραμματική περιγραφή, πρόταση κλειδί αναδεικνύεται σ' αυτήν, ο θεσμός της δια βίου μάθησης.

Για ν' αναπτυχθεί, όμως, ο θεσμός της δια βίου μάθησης χρειάζεται να δημιουργηθεί ένα συγκεκριμένο και ζωντανό σημείο αναφοράς. Ένας φορέας που θα υλοποιήσει και θα αναπτύξει αυτόν το θεσμό. Δεν γίνεται αλλιώς. Δεν μπορούν να υλοποιηθούν τέτοιου είδους σχέδια με παράλληλες και μοναχικές πορείες. Οι πορείες μας πρέπει να συναντηθούν καταρχήν, στο σημείο αυτό. Να συναντηθούν οι σκέψεις, οι ιδέες και οι επιλογές μας στο πεδίο και στο σημείο όπου θα αναδυθεί ένας φορέας συντονισμού όλης αυτής της προσπάθειας.

Με αφετηρία και βάση αυτόν το φορέα μπορούμε να περάσουμε στην επόμενη φάση. Στη φάση, δηλαδή, του διαλόγου και της αναζήτησης διεξόδων στα συγκεκριμένα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η Εύβοια.

Θα μου επιτρέψετε να πω ένα παράδειγμα, γιατί αλλιώς δεν θα γίνει κατανοητό το τι λέμε. Ας πάρουμε το παράδειγμα των ψαράδων του Ευβοϊκού. Οι ψαράδες έχουν μία εμπειρία αιώνων για τη δουλειά τους. Έχουν, επίσης το συγκεκριμένο θαλάσσιο χώρο, που είναι ο Ευβοϊκός-ανεξάντλητη, μέχρι πρότινος-πηγή πλούτου και ζωής, Έχουν, τέλος, μία σύγχρονη τεχνολογική υποστήριξη, η οποία μεταφράζεται αρνητικά, αφού δημιουργεί προβλήματα στη βιωσιμότητα του θαλάσσιου πλούτου.

Η πρότασή μας αντιμετωπίζει το συγκεκριμένο πρόβλημα ως εξής:

Φάση πρώτη: Προσέγγιση και διερεύνηση του προβλήματος, έτσι ώστε να γίνει αυτό κατανοητό όχι μόνον ως αποτέλεσμα, αλλά και ως αποτέλεσμα συγκεκριμένων αιτιών που το δημιουργούν.

Φάση δεύτερη: Ανάδειξη του προβλήματος έτσι ώστε να γίνουν γνωστές οι αιτίες που το δημιουργούν, καθώς και το κόστος της μη επίλυσής του προοπτικά από κάθε πλευρά. Η ανάδειξη αυτή δεν περιορίζεται στα όρια του Νομού. Αντίθετα γίνεται προσπάθεια να φτάσει σε κάθε αρμόδιο, σε όλα τα διοικητικά επίπεδα, καθώς και σε κάθε Ευβοαία, όπου γης.

Φάση τρίτη: Αναζήτηση μέσω της δια βίου μάθησης διεξόδων στην επίλυση του προβλήματος. Διεξόδων, σε σχέση με τον συγκεκριμένο, κατά περίπτωση ψαρά και των προβλημάτων επιβίωσης που αντιμετωπίζει η οικογένειά του. Διεξόδων, σε σχέση με το πώς της εξοικείωσής του με τα σημερινά δεδομένα του επαγγέλματός του, είτε αυτά σχετίζονται με νέες προσεγγίσεις και αξιοποιήσεις του θαλάσσιου πλούτου, είτε σχετίζονται με νέες και έγκυρες γνώσεις για το πώς της ανάπτυξης της θαλάσσιας ζωής.

Διεξόδων, τέλος, σε σχέση με το πώς της προσέγγισης του ψαρά, ώστε να καταστεί αυτός δεκτικός σε ότι έχουμε να του προσφέρουμε.

Ιδιαίτερα σ' ό,τι αφορά στην προσέγγιση του ψαρά, έτσι ώστε να καταστεί αυτός δεκτικός στη λογική της δια βίου μάθησης και να συμμετάσχει στις όποιες σχετικές διαδικασίες αναπτυχθούν, απαιτούνται έξυπνες και προσαρμοσμένες στην κάθε περίπτωση, λύσεις. Μια τέτοια λύση μπορεί να είναι η αντιστροφή της λογικής, που θέλει να έρχεται για εκμάθηση ο ψαράς σ' εμάς, σ' ένα εργαστήριο, ή σε μια αίθουσα διδασκαλίας. Επιλογή, βέβαια, που δεν μπορεί να υλοποιηθεί, αφού ο ψαράς, όπως κάθε μικρομεσαίος επιχειρηματίας, δεν έχουν ούτε την πολυτέλεια του ελεύθερου χρόνου, ούτε την οικονομική δυνατότητα να λειτουργήσουν με αυτόν τον τρόπο. Θα μπορούσαμε πχ να λειτουργήσουμε συνδυαστικά. Να στείλουμε-εξυπηρετώντας ταυτόχρονα δύο στόχους- τον άνεργο ειδικό στο καΐκι του ψαρά για συλειτουργία, που μπορεί να κρατήσει και χρόνο.

Δεν θέλω να σας κουράσω με άλλα παραδείγματα. Τέτοιες έξυπνες λύσεις υπάρχουν πολλές και και μπορούν να βρεθούν ακόμη περισσότερες.

Θα κλείσω με μία επισήμανση σε συνέχεια αυτών που είπε ο Πρόεδρος της ΑΔΕΔΥ το πρωί. Λένε πολλοί: μα γιατί ασχολείται τώρα η ΑΔΕΔΥ με αυτά τα θέματα;

Είμαστε εργαζόμενοι-ενεργοί πολίτες και γνωρίζουμε.
Θέλω να το ξεκαθαρίσω απόλυτα. Είμαστε εργαζόμενοι και γνωρίζουμε τη σημερινή σκληρή πραγματικότητα σε σχέση με την αγορά της μισθωτής και όχι μόνον εργασίας, καθώς και ότι:

• Για να υπάρξει μια θέση απασχόλησης πρέπει να υπάρξει μια επιχείρηση ή μια υπηρεσία. Εάν δεν υπάρχει επιχείρηση ή υπηρεσία δεν είναι δυνατόν να υπάρξει θέση απασχόλησης.
• Για να υπάρξει επιχείρηση ή υπηρεσία πρέπει αυτή να είναι αναγκαία και βιώσιμη. Εάν δεν είναι αναγκαία, ή βιώσιμη δεν επιβιώνει.
• Για να μπορέσει από την άλλη πλευρά ο εργαζόμενος να λειτουργήσει σε μία σύγχρονη και βιώσιμη επιχείρηση χρειάζεται νέες δεξιότητες. Χρειάζεται έγκυρη γνώση και εξοικείωση με τη σύγχρονη πραγματικότητα, όποιας μορφής. Οι διαδικασίες εξοικείωσης με τη σύγχρονη πραγματικότητα στοιχίζουν. Πολύ περισσότερο στοιχίζουν οι διαδικασίες πρόσβασης και κατάκτησης της γνώσης, αφού σχετίζονται με διάθεση εργάσιμου χρόνου και απαιτούν τεχνολογική υποστήριξη. Οι μισθωτοί εργαζόμενοι και όχι μόνον, δεν έχουν ούτε τη δυνατότητα, ούτε τα μέσα να καλύψουν αυτές τις ανάγκες. Θεωρούν, εξάλλου, ότι η ευθύνη αυτή ανήκει στο οργανωμένο κοινωνικό σύνολο, όπως αυτό εκφράζεται με τις διοικήσεις όλων των επιπέδων. Γι' αυτό και θεωρούν τη δια βίου μάθηση ατομικό δικαίωμα, ζητώντας να καταστεί και πολιτειακή υποχρέωση.

Αυτή είναι η αλήθεια και οι λόγοι, που μας οδήγησαν ως συνδικαλιστικό κίνημα να μπούμε σ' αυτή τη λογική. Συνεπώς, μέσα από μια διαδικασία βιώσιμης ανάπτυξης και μέσα από την ανάπτυξη του θεσμού της δια βίου μάθησης, εξυπηρετούνται και τα συμφέροντα των εργαζομένων, που εκφράζουμε.

Δεν θα εγκαταλείψουμε, λοιπόν, αυτήν την προσπάθεια εδώ. Θα συντελέσουμε, μ' όλες μας τις δυνάμεις, έτσι ώστε, όσο γίνεται συντομότερα, να αναπτυχθεί μια ολοκληρωμένη πολιτική βιώσιμης ανάπτυξης και ένα κίνημα δια βίου μάθησης και συνεργατικής λειτουργίας ανά την Ελλάδα και την Ευρώπη. Είναι η μόνη διέξοδος επιβίωσης για όλους μας στη νέα πολιτική, οικονομική και τεχνολογική πραγματικότητα που συνόδευσε την είσοδο της ανθρωπότητας στον 21ο αιώνα.

Σας ευχαριστώ.